تتمة المنتهی در تاریخ خلفاء
تتمة المنتهی در تاریخ خلفا یا «تتمة المنتهی في وقائع أيام الخلفاء»، تألیف شیخ عباس قمی (متوفی 1359) به ذکر تاریخ خلفا، وزرا، علما و شعرای اسلامی اختصاص دارد. این نسخه از کتاب با تحقیق ناصر باقری بیدهندی منتشر شده است.
| تتمة المنتهی در تاریخ خلفاء | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قمی، عباس (نويسنده) باقر بیدهندی، ناصر (محقق) |
| ناشر | دليل ما |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1387ش |
| چاپ | 2 |
| شابک | 978-964-7990-03-5 |
| موضوع | ائمه اثناعشر - سرگذشت نامه - چهارده معصوم - سرگذشت نامه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ق8 م8095 1387 36 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
میرزا علی محدث‌زاده در مقدمه‌اش بر کتاب، آن را کتابی ارزشمند دانسته که هم از جهت اهمیت موضوع - تاریخ خلفا و وزرا و علما و... - و هم از جهت اتقان و اعتبار در میان کتب فارسی بی‌نظیر است. نویسنده مطالبش را از منابع مختلف گردآوری کرده و در نهایت احکام و اتقان با رعایت اختصار، موافق ذوق عموم نگاشته است[۱].
آن‌گونه که نویسنده در مقدمه نوشته، ذکر وقایع ایام خلفا و وفیات معروفین از اصحاب ائمه(ع) و علمای فریقین و مشاهیر و اعیان روزگار و پاره‌ای از خصائص و نوادر آثار ایشان با مختصری از وقایع و اتفاقات دیگر که در ایام خلفای اموی و عباسی واقع شده، مباحث کتاب را تشکیل می‌دهد[۲].
مباحث کتاب در چند بخش ارائه شده است:
- بخش اول مباحث کتاب، با ذکر خلافت خلفای چهارگانه و مختصری از مهم‌ترین وقایع زمان ایشان آغاز و با اشاره به خلفا و سلاطین اسلامی تا زمان سلطنت مروان بن محمد بن مروان بن حکم ادامه یافته است.
- بخش دوم مباحث به خلفای بنی‌عباس و نوادر ایام و سیره ایشان و مختصری از مقاتل طالبیین اختصاص یافته است. این بخش نیز با ذکر خلافت ابوالعباس سفاح آغاز و با اشاره به خلافت مستعصم‌بالله و زوال دولت عباسیان به پایان رسیده است.
- در آخرین بخش کتاب، طبقات خلفا و اصحاب ائمه و علما و شعرا، به‌ترتیب از سده اول تا سده سیزدهم قمری مورد بررسی قرار گرفته است. شرح حال اعلام هر قرن به‌ترتیب سنوات ذکر شده است.
شیخ عباس بسیاری از عبارات و اشعار را ترجمه نکرده و متن عربی آن را آورده است[۳]. آن‌گونه که نویسنده در مقدمه اشاره کرده، در نگارش مطالب رعایت اختصار شده است؛ لذا محقق اثر در پانوشت، به منابع مختلفی چون «أخبار الدول»، «مروج الذهب» و مانند آن برای مطالعه بیشتر ارجاع داده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه‌ها و متن کتاب.