فرق و مذاهب کلامی
فرق و مذاهب کلامی، تألیف علی ربانی گلپایگانی (متولد 1334ش)، فرقه‌ها و مذاهب کلامی شیعه و اهل سنت را با هدف تدوین متن درسی و رفع نیاز مخاطبان مرکز جهانی علوم اسلامی، مورد مطالعه قرار داده است.
| فرق و مذاهب کلامی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ربانی گلپایگانی، علی (نويسنده) |
| ناشر | مرکز جهانی علوم اسلامی |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1377ش |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | ر2ف4 237 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مباحث کتاب، در شش بخش و 57 درس تنظیم شده است. بخش اول، به کلیات اختصاص یافته و توضیحاتی پیرامون علم ملل و نحل، حدیث هفتادوسه فرقه، مهم‌ترین فرق و مذاهب کلامی، اختلاف در مسئله امامت و شیوه سلف در عقاید ذکر شده است.
بخش دوم، با توضیحی پیرامون اصطلاح شیعه آغاز شده است. نویسنده، معتقد است که اطلاق لفظ شیعه در کلمات پیامبر اکرم(ص) ناظر به زمان آینده است؛ چنان‌که اصطلاح قدریه و مرجئه نیز که در کلمات آن حضرت به‌کار رفته، مربوط به آینده است؛ با این تفاوت که اسم شیعه دلالت بر مدح دارد و اسم مرجئه و قدریه دلالت بر ذم و نکوهش[۱]. بخش اعظم مباحث این بخش، به معرفه‌های فرقه‌های شیعه اختصاص یافته است[۲].
در بخش سوم، پس از توضیحی پیرامون اصطلاح اهل سنت، مباحثی پیرامون مذاهب سلفیه، اشعریه، ماتریدیه و طحاویه مطرح شده و در بخش چهارم، دیگر مذاهب و فرق اسلامی، چون: قدریه، معتزله، مرجئه، خوارج، اباضیه و مانند آن به‌اختصار معرفی شده است.
امامان شیعه با شدیدترین وجه غلو را مردود دانسته و غالیان را نکوهش و تکفیر کرده‌اند[۳]. در پنجمین بخش کتاب، فرقه‌هایی چون دروزیه، نصیریه، شیخیه، بابیه و بهائیه با عنوان غلات مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
در آخرین بخش کتاب نیز پاره‌ای از اصطلاحات چون حشویه و رافضیه، عدلیه، تفویض و مفوضه، مشبهه و مجسمه، تفضیلیه و وعیدیه شرح و توضیح داده شده است. در انتهای مباحث کتاب با عنوان «یادآوری‌ها»، چهار نکته مطرح شده است؛ از جمله اینکه حکم به حتمیت عذاب یا خلود در عذاب درباره کافران و مشرکانی است که از روی علم و عمد، توحید یا نبوت را انکار کرده و یا جاهل مقصرند[۴]. در انتهای هریک از بخش‌های کتاب چند پرسش در رابطه با مباحث آن بخش مطرح شده است.
پانویس
منابع مقاله
متن کتاب.