شرح خطبه حضرت زهرا علیهاالسلام
شرح خطبه حضرت زهرا(ع)، نوشته سید عزالدین حسینی زنجانی (1300- 1392ش)، است و شرح و تفسیر علمی و مبسوط خطبه حضرت زهرا(س)، معروف به خطبه فدک است به‌همراه شرح سخنان حضرت(س) با زنان مدینه، چاپ شده است. نویسنده با بهره‌گیری از آیات، منابع تاریخی، تفسیری و روایی شیعه و سنی به تفسیر این خطبه پرداخته، و آن را فراتر از یک سخنرانی حماسی و یا اظهار مصیبت و شکایت دانسته است. وی، بر این باور است که این خطبه و ماجرای فدک، رمز قیام تاریخی برای پایه‌ریزی حکومت جهانی است، و این موضوع با سیر اجمالی در مضامین خطبه روشن می‌شود؛ چه اینکه قسمت عمده مطالب این خطبه در معرفی امام علی(ع) و فداکاریها و مقاومتهایی است که وی در دفاع از اسلام به عمل آورده است.
| شرح خطبه حضرت زهرا علیهاالسلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حسینی زنجانی، سید عزالدین (نويسنده) حسینی زنجانی، محمد (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | خطبه حضرت زهرا علیها السلام ** خطبه مزکیه. شرح |
| ناشر | بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم) |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1391ش |
| چاپ | 13 |
| شابک | 978-964-09-1327-7 |
| موضوع | فاطمه زهرا(س)، 8؟ قبل از هجرت - 11ق. - خطبهها - فاطمه زهرا(س)، 8؟ قبل از هجرت - 11ق. - خطبهها - نقد و تفسیر |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 1391 /ح5ش 4 27/22 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نویسنده در آغاز، بحث سندی درباره خطبه انجام داده است، آنگاه قضیه باغ فدک را که زمینه‌ساز سخن حضرت است، دنبال می‌کند. وی مفردات خطبه، به‌ویژه حمد و شکر را توضیح می‌دهد و مفهوم نعمت و بازتاب آن در کلام غزالی و فخر رازی و... را دنبال می‌کند[۱].
نویسنده از رویکرد فلسفی در توضیح مفهوم توحید و صفت‌های الهی بهره گرفته است، آنگاه بحث تاریخی شرک را در جهان عرب پیش از اسلام ارائه داده و مرتبت‌های توحید را به‌همراه فطرت و گونه‌های آن و نظم در آفرینش تشریح کرده است[۲].
قدرت و اراده در پروردگار و انسان در کنار بی‌نیازی خداوند و رازی که در آفرینش پنهان است و هدفی که از آن در نظر ربوبی بوده است، بحث بعدی نویسنده را شکل داده است[۳].
وی پس از بحث توحید، به نبوت – به‌ویژه پیامبری حضرت محمد(ص) - پرداخته است و سر خاتمیت را به‌همراه میزان‌های سه‌گانه تعادل، تلازم و تعاند در انبیا توضیح داده است. در ادامه از حقیقت آدمی و بعدهای متضاد او و مسئله هبوط وی بر زمین و پیمودن راه تکامل با کمک عبودیت و التزام به شریعت و مفهوم شرک سخن گفته است[۴].
نویسنده، مفهوم‌های نماز، روزه و صبر و یاری‌جستن از آن‌ها، اشاعه معروف، پیشه‌کردن خوی و رفتار نیکو، صله رحم، وفای به نذر، دوری‌جستن از ستم‌پیشگی، عدالت‌ورزی و حکمرانی دینی را که در خطبه حضرت فاطمه(س) آمده است، شرح داده است[۵].
او بحث را با خطاب حضرت فاطمه(س) به مردم مدینه ادامه می‌دهد و نگاهی به بعثت پیامبر(ص)، جغرافیای جزیرةالعرب، تعصب‌های قبیله‌ای و خصلت‌های دیگر عرب جاهلی افکنده، آنگاه رادمردی‌های امیر مؤمنان(ع) را در تحکیم پایه‌های اسلام گوشزد کرده و بازگشت عرب را همچون بنی‌اسرائیل به سنت‌های جاهلیت توضیح داده است[۶].
در ادامه به توصیف چهره‌های شناخته‌شده صدر اسلام و داوری درباره آنان پرداخته است و گفتگوی حضرت فاطمه(س) را با خلیفه اول توصیف کرده است. او بحث خود را در سه محور فاطمه در کنار علی، فاطمه در برابر مردم و گفتگوی او با زنان مدینه پی می‌گیرد[۷].
پانویس
منابع مقاله
متن کتاب.