حسینی روحانی، سید مهدی
سيد مهدى حسینی روحانى (1303- 1379ش)، از فقها و علمای برجسته حوزه علمیه قم، نماینده استان قم در مجلس خبرگان رهبری (دوره اول، دوم، سوم)،
| نام | حسینی روحانی، مهدی |
|---|---|
| نامهای دیگر | آیتالله روحانی
روحانی، سید مهدی |
| نام پدر | سيد ابوالحسن روحانى |
| متولد | 1303 ش |
| محل تولد | قم |
| رحلت | 1379 ش یا 1421 ق |
| اساتید | سيد محمد حجّت كوه كمرى |
| برخی آثار | رسالة في ان الوتر ثلاث ركعات
احادیث اهل البیت عن طرق اهل السنه |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00129AUTHORCODE |
ولادت
در 23 ذى الحجة الحرام 1343ق- 1303ش در شهر قم، به دنيا آمد.
پدر ایشان مرحوم آیتالله حاج سید ابوالحسن روحانی (متوفای 6 ذی‌القعده 1382ق) از عالمان نامور حوزه علمیه قم بوده است. شهرت این خاندان منسوب به مرحوم حاج سیدصادق مجتهد قمی (1338ـ 1255ق) پدربزرگ ایشان است. این خانواده در اواخر حکومت صفویه (سال‌های 1130) از جبل عامل به قم مهاجرت نموده‌اند.
مادر مرحوم آقای روحانی دختر آیتالله حاج سید فخرالدین قمی (1363ـ1281ق) از نوادگان میرزای قمی است.
دوران كودكى وى در خانه‌اى گذشت كه مركز علم، فضيلت و فقاهت بود.
تحصیلات
وى عمده ادبيات و سطوح را نزد حضرات بزرگوار: حاج سيد مرتضى علوى فريدنى (حاشيه و شرح شمسيه)، ميرزا محمد على اديب تهرانى (مطوّل)، حاج شيخ جعفر صبورى قمى و بيشتر حاج شيخ عبدالرّزاق قاينى (از سيوطى تا شرح لمعه) آموخت و اين درس‌ها را با مرحوم آيت‌الله حاج شيخ محمدحسینى قاينى، مباحثه مى‌كرد.
وى در 19 سالگى (1362ق) به نجف اشرف مهاجرت كرد و بخش اعظم سطوح عالى را از حضرات آيات: ميرزا حسن يزدى (رسائل)، سيد يحيى مدرّسى يزدى، (مكاسب) و ميرزا باقر زنجانى (كفاية) فراگرفت. در بازگشت به قم (1370 ق)، قسمت‌هاى برجاى مانده رسائل (برائت و اشتغال) را از امام خمينى(ره) و مكاسب را از آيت‌الله قاينى و بخشى از جلد اول كفايه را از آيت‌الله حاج شيخ محمد على حايرى کرمانى آموخت. سپس در محضر آيات عظام:
- حاج سيد محمد حجّت كوه كمرى (متوفى 1372ق)
- حاج آقا حسين بروجردى (متوفى 1380ق)
- حاج سيد محمد محقق داماد (متوفى 1388ق)
- حاج سيد احمد خوانسارى (متوفى 1405ق)
- علامه سيد محمدحسین طباطبايى (متوفى 1402ق)
حاضر شد و در فقه، اصول، فلسفه، كلام و تفسير، بهره‌هاى فراوان برد و مبانى علمى‌اش را استوار ساخت.
وى هم‌زمان به تدريس سطوح عالى پرداخت و شاگردان فراوانى پرورش داد كه از جمله ايشان، مرحوم استاد حاج شيخ على صفايى حايرى بود.
ايشان در مطالعات خود، در دو چيز، تبحّر خاصّى داشت و ممتاز شناخته مى‌شد:
- ملل و نحل؛ اعم از اسلامى و غير اسلامى؛ راجع به يهوديت و مسيحيت مطالعات عميقى داشت.
- در تفسير قرآن.
وى در كنار مطالعات رايج حوزه‌هاى علميه، به تحقيق در علوم تفسير، حديث، تاريخ، كلام و مذاهب اسلامى پرداخت و يكى از صاحب‌نظران برجسته علوم اسلامى در حوزه علميه قم به‌شمار مى‌رفت.
وى با پژوهش تطبيقى كتاب‌هاى آسمانى (تورات و انجيل) با قرآن مجيد، نقاط اشتراك و افتراق آن‌ها را با قرآن روشن ساخت و يادداشت‌هاى بسيارى در شناخت فرقه‌هاى گوناگون اسلامى فراهم آورد. از اين رو به دليل آگاهى گسترده‌اى كه از تاريخ، فقه و اعتقادات آنان داشت، چندبار به نمايندگى از سوى جمهورى اسلامى و حوزه‌هاى علميه قم، به تركيه، عربستان، ژاپن و جاهاى ديگر رفت و از اعتقادات شيعه به خوبى دفاع كرد.
وفات
سرانجام آن فقيه پارسا، پس از چند ماه بيمارى، روز پنجشنبه، سوم آذرماه سال 1379ش26/ شعبان 1421ق در 77 سالگى، چشم از جهان فرو بست.
آثار
الف) چاپ شده:
- فرقة السلفية و تطوراتها فى التاريخ (در كنفرانس علوم انسانى ژاپن، به عربى و انگليسى و سپس در مجله نور علم به چاپ رسيد)
- بحوث مع اهل السنة و السلفية
- الوتر ثلاث ركعات (كه همراه با نظريات آيت‌الله سيد موسى شبيرى زنجانى به چاپ رسيد)
- احاديث اهل‌البيت(ع) عن طرق اهل السنّة (با همكارى مرحوم آيت‌الله حاج ميرزا على احمدى ميانجى)
ب) چاپ نشده:
- حاشيه بر تفسير جوامع الجامع
- تفسير سوره حمد
- تفسير سوره فجر
- تاريخ فرق و مذاهب اسلامى (2 جلد)
- تقريرات درس فقه آيت‌الله محقّق داماد
- يادداشت‌هاى فقهى.
مقالات:
- اشاعره (بخش اوّل)، مكتب اسلام، خرداد 1338.
- اشاعره (بخش دوم)، مكتب اسلام، تير 1338
- فواتح سور، مكتب اسلام، مرداد 1338
- اشاعره (بخش سوم)، مكتب اسلام، شهريور 1338
- پيشنهادى براى تعيين خطّ دقيق قبله، مجلّه نور علم، بهمن 1363.
- مصاحبه پيرامون مسائل حوزه و...، مجلّه نور علم، بهمن 1367.
- النظرات الفقهية و الاصولية للشيخ البهائى، مجلۀ الثقافة الاسلامىة،ش 5.
- مبدأ تاريخ، هجرى يا ميلادى؟ (نقدى بر مقاله تقى‌زاده)، مجموعه سيماى اسلام.
- مقدمه بر كتاب سرّ السعادة (نوشته مرحوم حاج آقا احمد روحانى)
- رساله‌اى در تجويد
منابع مقاله
- كانون نويسندگان فضلاى قمى حوزه ى علميه‌ى قم،«عالم ربّانى، يادنامه آيت‌الله حاج سيدمهدى روحانى».
- مصاحبه با استاد آيت‌الله حاج سيد مهدى روحانى، نشريه نور علم، دوره سوم، شماره پنجم.