الميزان في أصول الفقه

الميزان في أصول الفقه، نوشته محمد بن عبدالحمید اُسمندی سمرقندی (درگذشته 552ق)، عالم حنفی‌مذهب است که در آن، یک دوره از مباحث اصول فقه را بحث کرده است. این اثر با پژوهش نوزاد صدیق سلیمان عرضه شده است.

الميزان في أصول الفقه
پدیدآوران	اسمندی، محمد بن‌ عبدالحمید (نويسنده) سلیمان، نوزاد صدیق (محقق)
سال نشر	2009م
چاپ	1
شابک	‎978-9957-71-068-2
موضوع	اصول فقه اهل سنت - قرن 6ق. - اصول فقه حنفی -- قرن 6ق.
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	9م5الف 155/7 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

سمرقندی در این اثر، از کتاب‌های اصولی موجود در زمانه‌اش، به‌ویژه از دو کتاب «معتمد» از ابوالحسن بصری (درگذشته 436) و «التمهيد» از ابوالخطاب کلوذانی (درگذشته 510ق) بهره جسته است؛ به‌گونه‌ای که بسیار به این دو کتاب اعتماد کرده و عبارت‌های آن دو را نقل نموده است. او در بهره‌جویی از کتاب معتمد، عبارت‌های طولانی آن را در موضوع‌های مشترک عیناً آورده است. ازاین‌رو، تأثیر این دو کتاب در بیشتر مسائل کتاب سمرقندی آشکار است‏.

این کتاب در دو بخش شکل گرفته است: بخش اول، پژوهشی در سیره و شرح حال نویسنده و پژوهشی درباره کتاب است. او در مقدمه‌اش سه مسئله «حمل لفظ مشترک بر دو معنی یا معانی بیشتر»، «تخصیص عام به عرف» و «بیان بالفعل» را نیز بررسی کرده است‏.

بخش دوم را نص کتاب شکل می‌دهد که مباحث آن از باب «امر مقید به شرط» آغاز شده و تا باب «إسماع مكلف دون إسماع ما يخصه» ادامه می‌یابد. متن کتاب از روانی کلام و ترتیب درست عناوین برخوردار است. همچنین، نویسنده در بسیاری جاها قول مخالف را آورده و با واژه «الجواب» به او پاسخ داده است‏.

محقق در پاورقی‌ها نشانی حدیث‌های نبوی را از کتب روایی اهل سنت بیرون آورده است و کسانی را که نامشان در متن آمده، معرفی کرده است. او عبارت‌های دشوار را نیز معنا نموده است‏. او در پایان کتاب، فهرستی از آیه‌های قرآنی، احادیث نبوی، آثار، اعلام و مندرجات کتاب را آورده است‏.

منابع مقاله

مقدمه محقق و متن کتاب.