قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد

قطب‌الدّين ابوجعفر محمد بن محمد رازى بويهى (متوفای۷۶۶ق)، از فقها و اندیشمندان بزرگ شیعه در قرن هشتم ق، حکیم، منطقی، کلامی، فیلسوف و از اساتید برجسته او علامه حلی، و از شاگردانش شهید اول را می‌توان نام برد.

قطب‌‌الدین رازی، محمد بن محمد

نام	قطب‌‌الدین رازی، محمد بن محمد
نام‌های دیگر	رازی‌، ق‍طب‌ال‍دی‍ن‌ م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د س‍ل‍طان‌‌ال‍م‍ح‍ق‍ق‍ی‍ن‌ ق‍طب‌ال‍م‍ح‍ق‍ق‍ی‍ن‌ ع‍لام‍ه‌ رازی‌ قطب تحتانی
نام پدر	محمد
متولد
محل تولد	ورامين
رحلت	776.ق - صالحیه دمشق
اساتید	حلی، حسن بن یوسف
برخی آثار	الإلهيات من المحاكمات بين شرحي الإشارات تحرير القواعد المنطقية، شرح الرساله الشمسيه لنجم‌الدين عمر بن علي القزويني المعروف بالکاتبي (رحلي)
کد مؤلف	AUTHORCODE00692AUTHORCODE

زندگی‌نامه

(نسب او به آل بويه و به قولى به ابوجعفر بن بابويه قمى فقيه معروف شيعه مى‌رسد)، در يكى از قراى رى به نام ورامين به دنيا آمد و در 12 ذى‌قعده سال 776، در شهر دمشق درگذشت و در صالحيه به خاک سپرده شد.

او از پيشوايان منطق و فلسفه و دانش‌هاى ديگر، همچنين از مشهورترين علمايى بود كه در قرن هشتم مى‌زيستند. شرح او بر «شمسيه» و كتاب «مطالع» در منطق مايه شهرت او شده است؛ همچنان‌كه كتاب او در فلسفه به نام «المحاكمات» كه در آن به بررسى و محاكمه دو شارح معروف كتاب «اشارات»، خواجه نصيرالدّين طوسى و فخر رازى پرداخته است، بر شهرت او افزوده است.

تاج سبکی در كتاب خود «طبقات الشافعية» او را چنين ستوده است: «پيشوايى مبرز در علوم معقول بود كه صيت شهرت او به سرزمين‌هاى دوردست رسيد. به سال 763 به دمشق آمد، پس او را پيشوايى در منطق و حكمت يافتيم كه در تفسير و معانى و بيان به‌خوبى وارد بود و در نحو دست داشت و اشعه ذكاوت او آشكار بود».

سيوطى در «طبقات النحاة» گفته است: «او يكى از پيشوايان علم معقول بود كه از عضدى و غيره دانش فراگرفت».

او از متفكران و علماى مبرز شيعه بود. شهيد اول بدين مطلب تصريح دارد و با او در دمشق، در اواخر ماه شعبان 776، ملاقات كرده است و چنين مى‌گويد: «دريايى بود خشك‌نشدنى... و بى‌شك امامى‌مذهب بود و من خود از او شنيدم كه به امامى بودن خود تصريح مى‌كرد و وابستگى او به پيروى از اهل‌بيت رسالت معلوم است» و باز شهيد اول گفته است: «او شاگرد مخصوص شيخ امام جمال‌الدّين علامه حلى بود».

محقق ثانى شيخ على بن عبدالعالى كركى عاملى درباره‌اش مى‌گويد: «از بزرگان شاگردان علامه و از اعيان اصحاب ما از اماميه بود». هريك از مؤلفان «رياض» و «الأمل» و «مجالس المؤمنين» و أعيان الشيعة» و «الذريعة» و ديگران به تشيع او تصريح نموده‌اند. يكى از اساتيد او جمال‌الدّين علامه حلى متوفى به سال 726 و ديگرى عضدالدّين ايجى صاحب كتاب «المواقف» در علم كلام و متوفى به سال 1355/756م است.

وفات

او سالهای آخر عمرش به شهر دمشق، پایتخت شام رفت و در مدرسه‌ی ظاهریه، ساکن بود و به گفته‌ی «شهید اول» در اوایل ماه ذیقعده سال ۷۶۶ق و به نقلی ۷۷۶، در همان جا وفات یافت بر او نماز گزاردند و بسیاری از بزرگان شام در نمازش شرکت کردند و در «صالحیه» دمشق مدفن شد. ظاهرا او را بعدا به جای دیگری منتقل کردند.

آیا انتقال جنازه‌ی او از صالحیه به جای دیگری که نامعلوم مانده است دلیل دیگری بر تشیع نیست؟