امام‌شناسى
امام‌شناسى از مهمترين آثار علاّمۀ طهرانى بشمار مى‌رود كه در 18 جلد تدوين شده است اين كتاب مجموعه‌اى است از بحثهاى تفسيرى، فلسفى، روائى، تاريخى، اجتماعى دربارۀ امامت و ولايت به طور كلّى و دربارۀ امامت و ولايت اميرالمؤمنين(ع) ائمّۀ معصومين عليهم‌السلام بالخصوص كه به صورت درسهاى استدلالى علمى متّخذ از قرآن كريم و روايات وارده از خاصّه و عامّه و ابحاث حلّى و نقدى پيرامون ولايت مى‌باشد اين مجموعه كه شامل 270 درس است در سال 1391 هجرى قمرى در ماه مبارک رمضان براى برخى از دوستان ايمانى تدريس شده است.
| امام شناسی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مؤسسه ترجمه و نشر دوره علوم و معارف اسلام (اشراف) حسینی طهرانی، محمدحسین (نویسنده) |
| ناشر | علامه طباطبايی ج: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15 |
| مکان نشر | مشهد مقدس - ایران ج: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15 |
| سال نشر | 1426 ق |
| چاپ | 4 |
| شابک | 964-6533-07-8 |
| موضوع | احادیث خاص (غدیر)
امامت عصمت (اسلام) علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - امامت علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - فضایل غدیر خم |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 18 |
| کد کنگره | BP 223 /ح5الف8 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
گزارش محتوا
در جلد اوّل به مطالب زير اشاره شده است:
لزوم عصمت انبياء و ائمّه عليهم‌السلام، حقيقت عصمت و لوازم آن، امتيازات مخلصين در قرآن كريم، ولايت تكوينى امام بر نفوس، منصب امامت بالاتر از نبوّت و اساس تعاليم اسلام است، لزوم تبعيّت از اعلم و لزوم اعلميّت امام، افضليّت اميرالمؤمنين در جميع فضائل نفسيّه و اعتراف عمر به اعلميّت اميرالمؤمنين(ع)، علّت مخالفت معاندين با خلافت اميرالمؤمنين(ع)
مهمترين مطالب جلد دوّم عبارتند از:
تفسير آيۀ اولى الامر و نقد نظريّۀ عصمت اجتماع اهل حلّ و عقد، اكمليّت اميرالمؤمنين(ع) در جميع فضائل، منصب امامت ويژه عباد اللّه المخلصين است، آراء اكثريت نمى‌تواند معيار انتخاب امام معصوم باشد، امام بايد افضل و در رأس امور است و منصوب از جانب خدا باشد، مراد از اولى الامر ائمّه معصومين(ع)هستند، وصايت اميرالمؤمنين و ائمّۀ معصومين(ع) از جانب رسولخدا
در جلد سوّم با تفسير آيات مختلف مطالب زير قابل بررسى است:
لزوم متابعت از اعلم، حديث جابر درباره اهل‌بيت(ع)، بحث در سند و مفاد حديث جاهليّت و تبيين مفهوم مرگ جاهلى، خير البريّه در سورۀ بيّنه درباره اميرالمؤمنين و شیعیان آن حضرت وارد شده است، براساس آيۀ 69 سورۀ نساء ميان ارواح مؤمنين و ائمّه معصومين(ع) معيت و اتّحاد معنوى برقرار است، حقيقت اسلام همان تشيّع است و بيان صفات شيعه، تفسير آيۀ تطهير و استشهاد و احتجاج‌هاى اهل‌بيت به آيۀ تطهير، زنان پيامبر مصداق اهل‌بيت نيستند.
اهمّ مطالب جلد چهارم به قرار زير است:
امام وارث همۀ علوم قرآن، علوم همۀ انبياء و بالاخره وارث جنبه‌هاى روحى و علمى پيامبران است، ذكر برخى از معجزات و مناقب اميرالمؤمنين(ع) و اينكه اميرالمؤمنين(ع) وارث همه كمالات پيامبر جز نبوّت بوده است، مراد از آيۀ«و من عنده علم الكتاب»اميرالمؤمنين(ع) مى‌باشد،
مراد از شاهد در آيۀ 17 سورۀ هود و مراد از هادى در آيۀ«و لكلّ قوم هاد»امیرالمؤمنین است، ضرورت وجود امام و بيان اينكه زمين هيچگاه از حجّت خدا خالى نيست.
در جلد پنجم كتاب به مطالب زير اشاره شده است:
تحقيق معناى ولايت و بيان علامه طباطبايى دربارۀ آن، پيمودن راه ولايت مبتنى بر چشم‌پوشى از همه چيز جز خداست، راه رسيدن به ولايت و حالات اولیا در منازل سلوك تا فناى در ذات الهى، گفتار محقّقان عرفا و حكما دربارۀ انسان كامل، ولايت كلّيۀ الهيه عين ولايت خداست در خداوند اصالت دارد ولى در ولىّ تبعيّت دارد، انحراف فرقه وهابيه و شيخيّه در توحيد و ولايت، تفسير آيۀ ولايت و شبهات فخر رازى پيرامون آيه و ردّ بر آنها.
مهمترين مطالب جلد ششم عبارتند از:
ميزان و محور حقّ على(ع) است، كيفيّت حج و عمره‌هاى رسولخدا(ص)، خشم رسول‌اللّه از شكايت‌كنندۀ از اميرالمؤمنين و گفتار آن حضرت دربارۀ تصلّب على در دين، كيفيّت تشريع حجّ تمتّع و تفاوتهاى آن با حجّ افراد و قران، بيان مبسوط جريان حجّة الوداع در تمهيد واقعۀ غدير خم، تفسير آيۀ نسىء و بيان عدم مشروعيّت تبديل ماههاى قمرى به شمسى، بحث مفصّل تفسيرى، روائى، فقهى و تاريخى دربارۀ بناء اسلام بر سال و ماه قمرى، يكى از اركان مهمّ وحدت اسلامى اتّحاد تاريخ است، قوائد سال قمرى و مضارّ سال شمسى، لازم به ذكر است كه علامه طهرانى در كتاب رسالۀ نوين دراين‌باره به طور مفصّل صحبت كرده است كه‌علاقمندان مى‌توانند به آنجا رجوع نمايند.
در جلد هفتم مطالب زير بررسى شده است:
نصب اميرالمؤمنين(ع) در غدير خم به ولايت عامّۀ مطلقه، مشكلات و پى‌آمدهاى تحمّل ولايت، بلايا و فتن وارده بر اميرالمؤمنين(ع) پس از رسولخدا(ص)، خطبه رسولخدا در غدير خم، روايات متعدّد دربارۀ شأن نزول آيۀ تبليغ، بحث در رابطه با سند حديث غدير، گفتار علامه امينى راجع به مصادر حديث غدير، روايات وارده از شيعه دربارۀ حديث غدير، بحث در تفسير و مفاد حديث غدير، تحقيق در معناى حقيقى و ريشه‌اى كلمه مولى، گفتار فخر رازى در معناى مولى و ردّ آن توسط علاّمۀ امينى
اهمّ مطالب جلد هشتم عبارتند از:
تفسير آيۀ ولايت، مراد از نعمت ولايت و مراد از يوم روز غدير خم است، پيشى گرفتن از حكم خدا و رسولخدا عين عقب‌افتادگى است، نصّ رسولخدا(ص) بر اميرالمؤمنين بودن على(ع)، رأى گيرى مخفيانه در سقيفه با خدعه همراه بود و از نظر ظاهر هم باطل است، اعتراف عمر به احقّ بودن اميرالمؤمنين(ع) براى
خلافت، اميرالمؤمنين(ع) ميزان سنجش نيكى‌ها و زشتى‌هاست، عمر بدعت‌هاى خود را رنگ و صبغۀ دينى داد، عمر اسلام راستين را فداى عزّت عرب كرد، خطبۀ اميرالمؤمنين در تغيير سنت‌هاى خلاف.
در جلد نهم به مطالب زير اشاره شده است:
بيان احتجاج‌ها و استشهادها به حديث غدير، احتجاج اميرالمؤمنين به حديث غدير در حوادث مختلف، نزول آيۀسأل سائلدرباره منكر حديث غدير، روايت ثعلبى در تفسير كشف و بيان در شأن نزول آيۀسأل سائل،روايت ابوالفتوح رازى و كلمات شيرين و مسجّع او در ولايت، ابن تيميّه در معناى ابطح اعمال غرض كرده است، عامه و اهل سنّت وهّابى‌ها را لعنت مى‌كنند، روز غدير خم روز عيد است، خطبۀ اميرالمؤمنين در فضيلت غدير، عيد غدير افضل اعياد است، بيان سيد ابن طاوس در علّت افضليّت عيد غدير بر ساير اعياد، بيان اعمال وارده در روز غدير، عمّامه بستن رسولخدا بر سر اميرالمؤمنين در روز غدير خم صورت گرفته است.
اهمّ مطالب جلد دهم عبارتند از:
بيان حديث منزلت، وزارت و خلافت على از روز اوّل با نبوت رسولخدا بوده است، روايت علماى شيعه حديث منزلت را از زبان رسولخدا، استشهاد اميرالمؤمنين(ع) نزد ابوبكر به حديث منزلت، وصيّت رسول خدا به انصار و بيان حديث منزلت، حديث منزلت در وقت حركت رسولخدا به غزوۀ تبوك، شواهد قطعيّه بر خلافت اميرالمؤمنين(ع) بر مدينه در غزوۀ تبوك، ابيات منسوب به اميرالمؤمنين(ع) دربارۀ حديث منزلت، ساير مقامات حديث منزله مانند بعد از فتح خيبر، در وقت بستن درهاى مسجد است غير از در على در وقت عشيره و عقد اخوّت، گفتار رسولخدا به امّ سلمه، در موقع اسم‌گذارى حسنين عليهما‌السلام، در دعاى رسولخدا و گفتار او به ابوسفيان، در وقت گفتار دشمن و در وقت فرستادن خالد، در معراج رسولخدا، در وقت رحلت رسولخدا در حضور انصار.
در جلد يازدهم مطالب مهمّ عبارتند از:
علم و عرفان خداوندى از شرائط اولیه رهبرى است، اميرالمؤمنين اعلم امّت به علوم ظاهرى و به علوم باطنى بوده است، بحث پيرامون انا مدينة العلم و علىّ بابها، حاكم در مستدرك بر صحّت اين حديث اصرار دارد، بيان قضايا و محاكمات اميرالمؤمنين(ع)، در ميان اصحاب و جميع امّت، اميرالمؤمنين(ع) مقام اوّل در علم را دارند، اعتراف عمر به حقّانيت على(ع) در خلافت، قضاياى شگفت‌انگيز اميرالمؤمنين(ع)، كنار زدن اميرالمؤمنين(ع) به علت جهل به مقام والاى او.
در جلد دوازدهم دربارۀ مطالب زير بحث مى‌كند:
دربارۀ علوم عينيّه اميرالمؤمنين(ع)، اخبار غيبى متعدّد از اميرالمؤمنين(ع)، علم منايا و بلايا و ملاحم و فتن اميرالمؤمنين، اخبار آن حضرت از شهادت خود، علوم مختلف و متنوّعى كه از اميرالمؤمنين(ع) به ظهور رسيده است، گفتار ابن ابى‌الحديد در اينكه همۀ علوم به آن حضرت مى‌رسد، جمع‌آورى قرآن توسّط آن حضرت، علم آن حضرت به زبان حيوانات و فرشتگان، پاسخ آن حضرت از سؤالهاى پادشاه روم، اميرالمؤمنين عالم به تورات و انجيل و گويندۀ سلونى است.
اهم مباحث جلد سيزدهم عبارتند از:
تفسير آيۀو ما محمّد الاّ رسول قد خلت من قبله الرّسل...و بيان برخى وقايع غزوۀ احد و پايدارى اميرالمؤمنين(ع) در دفاع از جان پيامبر(ص)، اعتراف عثمان به فرار خود در جنگ احد، روايات صريحۀ رسولخدا در فرار عمر در روز احد، امر رسول خدا به آوردن قلم و دوات براى نوشتن وصيّت و منع عمر از آوردن قلم و دوات و نسبت ياووئى به پيامبر، بحث مشروع و مستوفى در سند حديث ثقلين و تواتر آن در روايات شيعه و عامّه، مقاماتى كه رسولخدا به حديث ثقلين لب گشوده‌اند، بحث در سند و دلالت حديث ثقلين، روايات خاصّه و عامه در تعيين دوازده امام.
در جلد چهاردهم مطالب زير مورد بررسى قرار مى‌گيرد:
امر قرآن و پيامبر به كتابت و تربيت كاتبان، منع عمر از كتابت حديث پيامبر(ص)، بيان علاّمۀ طباطبايى دربارۀ عدم تحريف قرآن، نقدى بر كتاب فصل الخطاب در تحريف قرآن، معرّفى تأليفات اميرالمؤمنين(ع): مصحف على، مصحف فاطمه و کتاب‌هاى جامعه، جفر، ديات، فرائض، السّتّين در علوم قرآن و...، تقدّم شيعه در تدوين به پيروى از اميرالمؤمنين(ع)، در حالى كه تدوين در اهل سنّت پس از دو قرن بوده است، كيفيّت تكوّن اسرائيليّات در حديث و سنت و روايات ابوهريره و عبدالله بن عمرو
مطالب مهمّ جلد پانزدهم عبارتند از:
جميع پيشگامان در تصنيف و تدوين نهضت اسلام شيعه بوده‌اند، اهميت صحيفۀ كاملۀ سجّاديه و ضرورت انس با آن، تاريخچۀ تدوين صحيفۀ سجاديه و ملحقات آن، اتّحاد نفوس امامان با رسولخدا(ص) مقتضى ذكر «آل» در صلوات است، قتل عام شیعیان و سوختن كتابخانه‌ها توسّط برخى از اهل سنّت، بحث دربارۀ قيام‌كنندگان با شمشير از بنى فاطمه عليهاالسلام، نقد نظريّه محدّث قمى در بازگو نكردن برخى حقائق مسلّم تاريخى بخاطر مصلحت انديشى‌هاى پندارى، قصيدۀ فرزدق دربارۀ امام سجّاد.
در جلد شانزدهم و هفدهم مطالب زير مورد بررسى قرار گرفته است:
تقدّم و تأسيس شيعه در جميع علوم از زمان امام باقر تا زمان امام عسكرى عليهما‌السلام، ارث بردن امام صادق(ع) علوم كلّيه را از رسولخدا، كار امام صادق آفتابى نمودن اسلام حقيقى بود، برخوردهاى مختلف منصور با امام صادق(ع)، شرح حال مالك بن انس، ابوحنيفه، محمد بن ادريس شافعى و احمد بن حنبل، مذهب جعفرى قياس را باطل مى‌داند.
اهم مطالب جلد هيجدهم عبارتند از:
علوم لدنّيه متنوّع حضرت امام جعفر صادق(ع)، معاويّه سير نبوّت عادله را به طاغوتيّت جبّاره برگردانيد با دقّت در تمامى مجّلدات كتاب معلوم مى‌شود كه ايشان به بسيارى از منابع شيعه و اهل سنّت تضلّع كامل دارند به نظر علاّمۀ طهرانى مسأله امامت و ولايت از مهمترين مسائل حياتى است و با شناخت اين واقعيّت تمام جهات استعداديّۀ انسان در مدارج و معارج كمال رشد و نموّ مى‌كند و با عدم شناخت و پيروى نكردن از اين حقيقت، استعدادها و قابليّت‌ها همه در مسير انحراف قرار گرفته و در لجن‌زار عفن ماديات و شهوات مضمحل و منهدم مى‌شود و بنابراین تمامى هيجده مجلّد امام‌شناسى مباحث مربوط به اين مسأله را دربر گرفته است.