تبارشناسی اصول فقه

تبارشناسی اصول فقه تألیف محمدحسن ربانی (متولد 1343ش)، به‌اجمال تاریخ علم اصول از دیدگاه شیعه و اهل‌سنت، کتابشناسی آثار و شیوه استنباطی هر یک را موردمطالعه قرار داده است.

تبار شناسی اصول فقه
پدیدآوران	ربانی، محمد حسن (نويسنده)
ناشر	سازمان تبليغات اسلامی. شركت چاپ و نشر بين الملل
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1398ش
چاپ	1
شابک	‎978-964-304-782-5
موضوع	اصول فقه
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	ر2ت2 155 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

این کتاب مجموعه‌ای است که بیشتر به‌صورت کنفرانس ارائه شده است و پس از استخراج منابع به‌صورت نوشتار درآمده است؛ البته برخی از آن‌ها مانند: «اصول اهل‌سنت» مقاله بوده است.‏

کتاب با گزارشی از اصول شیعه و اشاره به اهمیت علم اصول فقه آغاز شده است.‏ پس از آن در گزارش تفصیلی از کتاب‌های اصولی شیعه، کتاب‌های اصولی با تلفیقی از موضوع و زمان گزارش شده است. کتاب‌های اصولی در چند دسته خلاصه شده است؛ البته ممکن است یک کتاب اصولی به‌خاطر جهاتی از این دسته‌بندی خارج باشد؛ ولی غالب کتاب‌های اصولی در این دسته‌بندی جای می‌گیرد.‏

بخش دوم، متون مفصلی است که در عصر اخیر مستقلاً تألیف شده است؛ منظور کتاب‌هایی است که به‌وسیله شخص مؤلف نگاشته شده است نه اینکه تقریرات درس او باشد؛ مانند اصول الفقه، اثر شیخ حسین حلی و یا عمدة الاصول اثر آیت‌الله خرازی.‏ بخش سوم نیز به شروح اختصاص دارد. در میان کتاب‌های اصولی چند کتاب است که اقبال بیشتری در شرح و تعلیقه داشته‌اند. به‌عنوان نمونه کمتر کتابی است در علم اصول که از نظر شرح و حاشیه به‌پای کفایة الاصول برسد. دکتر عبدالهادی فضلی 105 شرح و حاشیه برای آن نام می‌برد.‏ در بخش چهارم نیز تقریرات اصولی معرفی شده‌اند.‏

نویسنده در ادامه مباحث به بررسی و کنکاش در تاریخ علم اصول اهل‌سنت و شناسایی کتاب‌های آن‌ها پرداخته است.‏

نویسنده در تبارشناسی تعریف علم اصول قدیمی‌ترین تعریف علم اصول را مربوط به کتاب الذریعه الی اصول الشیعه تألیف سید مرتضی علم‌الهدی (متوفی 436ق) دانسته است که می‌فرماید: «کلام در اصول فقه همانا در حقیقت کلام در ادله فقه است». شیخ طوسی (460ق) نیز همین تعریف را دارد.

بررسی روش فقهی اصولی شیخ انصاری، سید مرتضی مؤسس علم فقه مقارن، عوامل تعدد مرجعیت و پیامدهای آن ‏از دیگر عناوین کتاب است.

منابع مقاله

پیشگفتار و متن کتاب.