رساله ذکریه (همدانی)
رساله ذکریه، نوشته امیر سید علی بن شهابالدین، معروف به میرسیدعلی همدانی و ملقب به علی ثانی(786-714ق) از عارفان مشهور قرن هشتم هجری و قطب سلسلۀ کبرویه و ذهبیه است.[۱]که رساله‌ای کوتاه به فارسی و در باره آداب و اعمال تصوف می‌باشد. این اثر به کوشش فریدون تقیزاده طوسی و با مقدمه و پاورقی‌های او چاپ شده است.
| رساله ذکریه(همدانی، علی بن شهابالدین) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | همدانی، علی بن شهابالدین (نويسنده) تقیزاده طوسی، فریدون (گردآورنده) |
| سال نشر | 1370ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | تصوف - آداب و اعمال - متون قدیمی تا قرن 14 - نثر فارسی - قرن 8ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
رساله ذکریه با حمد و ستایش خداوند و درود بر پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) آغاز می‌شود. سپس، اشاره‌ای به آیۀ «ألست» کرده و با استناد به آیۀ «فمنهم ظالم لنفسه و منهم مقتصد و منهم سابق بالخیرات»(فاطر-32)، سه گروه «ظالمان، مقتصدان و سابقان» را از یکدیگر تمیز می‌دهد و به توصیف آنان می‌پردازد.[۲]همدانی در پایان رساله‌اش ارکان چهارگانۀ سلوک نزد ارباب طریقت را -که طهارت، توکل، توبه و عدل است- به آیههای قرآن مستند می‌کند و برای این ارکان، دو طبقۀ «ظاهر» و «باطن» برمی‌شمرد و آن‌ها را به جنید بغدادی نسبت می‌دهد.[۳]
طوسی در پیشگفتار خود، رساله ذکریه را نسخه‌شناسی نموده و از نسخه‌هایی در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، کتابخانه ملی و کتابخانه گنج‌بخش پاکستان یاد کرده است.[۴]
او استنساخ متن رساله را از روی نسخۀ استاد مینوی انجام داده و وجوه اختلافی را که با نسخه‌های دیگر دارد، در این اثر درج کرده است. البته، برخی موردهای انگشت‌شمار را که نادرستیِ‌شان در نسخۀ مینوی به چشم آمده، در حاشیه آورده است و واژه درست را از نسخه‌های دیگر برگزیده و در متن جای داده است.[۵]
طوسی در شیوۀ املایی متن دست برده و آن را به شیوۀ امروزین ویرایش کرده است؛ او در ترکیب‌های اضافی یا وصفی مانند «دریاء کرم» به جای همزه، از «ی» (دریای کرم) استفاده کرده است. همچنین تغییراتی در «یای نکره»، کلمه‌های مختوم به «هاء غیر ملفوظ» مانند (جامها – جامه‌ها)، مشتقات مصدر «گذاردن» در معناهای خاص مانند (نمازگزار)، پیشوند نفی «نه» مانند (نه‌نبشتند – ننبشتند) و تمایز دو حرف «ب» و «پ» در واژه‌هایی مانند (بدید – پدید) انجام داده است.[۶]
فهرست محتوا در آغاز و فهرست آیات، احادیث، برخی لغات و ترکیبات و شرح اسماء در پایان کتاب آمده است.
پانویس
منابع مقاله
- پیشگفتار کتاب
- متن کتاب.