الأنس في شرح عيوب النفس
الانس فی شرح عیوب النفس تألیف محمد بن علی خروبی طرابلسی (888-963ق)، شرح رساله «عیوب النفس» شیخ احمد زروق (درگذشته 899ق) صوفی سده نهم هجری قمری و از مهم‌ترین آثار اوست.[۱] تحقیق کتاب به قلم نوه شیخ احمد زروق، محمد طیب ادریس است.
| الأنس في شرح عيوب النفس | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خروبی، محمد بن علی (نويسنده)
زروق، احمد بن احمد (نويسنده) ادریس، محمد طیب (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | عیوب النفس و مداواتها. شرح |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 2011م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | اخلاق اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 - اخلاق عرفانی - قرن 9ق - تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 - زروق، احمد بن احمد، 846 - 899ق. عیوب النفس و مداواتها - نقد و تفسیر - شاذلیه - شعر عرفانی عربی - قرن 9ق. - تاریخ و نقد |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /س4 ع9023 289 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
محمد بن علی خروبی کتب شیخ احمد زروق، به‌ویژه آثار متعلق به طریقه صوفیه زروقیه را شرح کرده است؛ این آثار عبارت‌اند از: الوظیفة الزروقیه، اصول الطریق و عیوب النفس. او این کتاب را برای سالکین و مریدین خصوصا سالک و صوفی مبتدی شرح کرده است. شرح عیوب النفس بزرگ‌ترین دلیل بر شیخ بودن خروبی و علو مرتبه او در علم سلوک و تصوف و مهم‌ترین دلیل بر التزام وی به شیوه شیخ احمد زورق است. مهم‌ترین نکاتی که در خلال این شرح برای ما مسجل می‌شود عبارت است از: شدت اعجاب خروبی از استاد خود ،احمد زروق و وضوح تأثیرپذیری از تفکر و شیوه فقهی او؛ کثرت استطراد و استرسال در کلام؛ بسنده کردن خروبی به اهمیت اقتدا در طریق تصوف به استاد عالم و آگاه به بیماری‌های نفوس و شیوه علاج آن‌ها. از دیدگاه او علم و ورع دو شرط در کمال استاد هستند؛ با علم، اعمال دینی صحیح و با ورع وظایف دینی کامل می‌شود.[۲]
شرح کتاب به شیوه رایج «قال – اقول» با ذکر بخشی از عبارات متن و ذکر شرح در ذیل آن در سال 962ق تألیف شده است. معنای آن این است که خروبی این کتاب را در اواخر عمرش و پس‌ازآنکه از شیوخ طریقه زروقیه در مغرب عربی شده، نوشته است. گروهی از علمای عصرش که از آن جمله علمای فاس هستند، این طریقه را از او گرفته‌اند[۳]
شارح، عیوب هر نفسی را به‌حسب آن می‌داند. او سبب نام‌گذاری نفس را نفاست و شرافت آن می‌داند؛ چراکه از عالم علوی لطیف نورانی و طاهر زکی موصوف به اوصاف حمیده است. عیوب زمانی برای نفس رخ می‌دهد که از عالم علوی به عالم سفلی هبوط کند.[۴]
شارح در خاتمه کتاب اهمیت این شرح را این می‌داند که خروبی در آن به شیوه معلم، مربی و مرشدی رفتار کرده که دست سالک را گرفته و او را به درب سلوک می‌رساند. او به مرید مبتدی درراه تصوف کیفیت غلبه بر مکرهای نفسانی را می‌آموزد.[۵]
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.