رساله تشويق السالکين

رسالة تشویق السالکین تألیف ملا محمدتقی مجلسی (درگذشته 1070ق) مشهور به مجلسی اول، رساله‌ای فارسی در موضوع عرفان و تصوف و شرح مبانی سلوک الی الله. این اثر به انضمام دو رساله «لوایح» اثر عبدالرحمن جامی (درگذشته 793ش) و «لوامع» یا «لمعات» اثر فخرالدین ابراهیم عراقی (درگذشته 592ش) منتشر شده است.

رساله تشويق السالکين
پدیدآوران	مجلسی، محمدتقی (نویسنده) جامی، عبدالرحمن (نویسنده) عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر (نویسنده)
ناشر	نور فاطمه
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	[--13]
چاپ	چاپ يکم
موضوع	تصوف - دفاعيه‎‌‌ها و رديه‎‌‌ها عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 شعر فارسي - قرن 9ق. نثر فارسي - قرن 9ق. عشق (عرفان) شعر فارسي - قرن 7ق. نثر فارسي - قرن 7ق.
زبان	فارسی- عربي
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏/‎‏م‎‏3‎‏ر‎‏5 / 295/4 BP

از اهم موضوعات رساله تشویق السالکین شرح مبانی معرفتی سلوک الی الله و اثبات انتساب معنوی بزرگان صوفیه به ائمه(ع) می‌‎باشد. همچنین مؤلف با ذکر شواهدی، خاستگاه‌های آداب و مناسب صوفیانه را مبتنی بر سیره انبیا و ائمه(ع) معرفی کرده و حقیقت تشیع را تصوف حقیقی دانسته و قائل به پیوند و یگانگی بین این دو شده است‏. از جمله مواردی که مجلسی در اواسط و اواخر تشویق السالکین از علامه حلی و ابن طاوس نقل کرده، بستگی و ارادت متقدمین سلسله عرفا و صوفیه از قبیل بایزید بسطامی و شیخ معروف کرخی به ائمه معصومین(ع) می‌باشد‏.

رساله «لوایح» اثر عبدالرحمن جامی حاوی 33 لایحه است. در خاتمه این رساله هدف از نگارش آن ذکر شده است: «چون مقصود از این عبارت و مطلوب از این اشارت تنبیه بود بر احاطه ذات حق –سبحانه و تعالی- و سریان نور او در جمیع مراتب وجود، تا سالکان آگاه و طالبان صاحب انتباه، به شهود هیچ ذات از مشاهده جمال ذات غافل نشوند، و به ظهور هیچ صفت از مطالعه کمالات صفات او غافل نگردند».‏.

فخرالدین عراقی در مقدمه رساله ‌«لمعات‌» خود می‌گوید: «اما بعد: کلمه‌ای چند در‌ بیان‌ مراتب‌‌ عشق‌ بر‌ سنن‌ سوانح به زبان وقت املا کرده‌ می‌شود، تا آینه معشوق نمای هر عاشق آید». و به‌ راستی نیز چنین است، زیرا کتاب «سوانح» احمد غزالی نخستین کتاب مستقلی است‌ که در باب‌ عشق و عرفان نوشته شده است. و«لمعات» عراقی‌ نیز بر همین منوال است و بیشترین مباحث آن شرح‌ احوال و حالات عشق است. اما در لابه‌لای این‌ رساله‌ کوچک‌ و پر مغز و عارفانه به نکاتی برخورد می‌کنیم که می‌توان ردپای مباحث دیگری را که‌ عرفای پیشین هـم بدان اشارتها داشته‌اند، بیابیم. یکی از این مسایل مبحث «حرکت» در فلسفه‌ یا‌ «خلق جدید» از دیدگاه عرفا و «تبدل امثال» و یا «تجدد امثال» نزد حکماست.‏.

منابع مقاله

1. متن کتاب.
2. طاوسی، محمدعلی؛ اسفندیار، محمود رضا؛ «تصحیح انتقادی رساله تشویق السالکین ملا محمدتقی مجلسی»، جاویدان خرد، بهار و تابستان 1391، شماره 21، ص 75 تا 108.
3. کریمی موغاری، فریده؛ «تأثیر ابن عربی بر فخر الدین عراقی»، مجله: کیهان فرهنگی، دي 1376، شماره 138، ص 26 تا 28.