علیاری تبریزی، علی بن عبدالله
على بن عبدالله علیارى تبریزی (1236-1327ق)، نخستین شخصیت معروف علمى خاندان علیارى است که صاحب «ریحانة الادب»، ایشان را از اکابر علماى طراز اول اوایل قرن چهاردهم هجرى و فقیه، اصولى، محدث، رجالى، طبیب، نجومى، ریاضى‌دان، حکیم، متکلم، ادیب، شاعر و در یک جمله، جامع معقول و منقول و فروع و اصول مى‌خواند.
| نام | علیاری تبریزی، علی بن عبدالله |
|---|---|
| نام‌های دیگر | آیت‌الله علیاری تبریزی
علیاری، علی بن عبدالله غروی علییاری، علی قراچه‌داغی، علی بن عبدالله |
| نام پدر | عبدالله |
| متولد | پنجم رمضان 1236ق |
| محل تولد | قریه «سردرود» (دو فرسخی تبریز) |
| رحلت | 1327 ق |
| اساتید | شیخ مرتضى انصارى |
| برخی آثار | ایضاح الغوامض فی تقسیم الفرایض
نهج الإعلان بما یثبت به دخول شهر رمضان |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00253AUTHORCODE |
ولادت
حاج ملا على علیارى در پنجم رمضان 1236ق در قریه «سردرود» (دو فرسخی تبریز) متولد شد و همانجا نشو و نما یافت و بعدها در زادگاه و املاک نیاکانش قریه «علیار» اقامت گزید
تحصیلات
پس از گذراندن دوران تحصیل ابتدایى و مکتب‌خانه‌ای، وارد حوزه علمیه تبریز شد و به فراگیرى ادبیات، منطق، فقه، اصول، قرآن، حدیث و سائر علوم مرسوم پرداخت.
اساتید
وی از محضر آیات عظام شیخ مرتضى انصارى، میرزاى شیرازى، میرزا محمدحسن شیرازى، حاج سید حسین کوه‌کمرى، شیخ رازى آل یاسین و شیخ مهدى فتونى موفق به اخذ اجازه اجتهاد گردید و پس‌ازآن به شهر تبریز مراجعت نمود و به تألیف و تدریس مشغول شد. وى علاوه بر درس‌هاى معمول حوزه، ریاضیات و «قانون» ابن‌سینا را نیز تدریس مى‌نمود.
مراجعت به تبریز
علامه علیارى پس‌ازآنکه به مرتبه اجتهاد رسید و اجازه‌نامه‌های کتبى از فقها و اساتیدش گرفت، در حدود سال 1287ق، به آذربایجان برگشت و تا آخر عمر در تبریز اقامت گزید و به تدریس، تحقیق، تألیف و حل‌وفصل امور شرعى مردم مشغول شد.
شاگردان
علییاری تبریزی با تدریس علوم و تهذیب نفوس، به تربیت طالبان علم و معنویت همت گماشت و شاگردان بسیارى را تقدیم تاریخ تشیع کرد. مشهورترین شاگردان وى عبارت بودند از:
- آیت‌الله میرزا حسن مجتهد تبریزى(متوفاى 1337ق): از فقهاى بزرگ عصر مشروطه در تبریز و از مشایخ روایى آیت‌الله مرعشى نجفى (سید شهاب‌الدین) بود.
- شیخ محمدحسن سردرودى: داراى تألیفاتى بود، ازجمله: کتابى در موضوع زندگى حضرت علی‌اکبر(علیه‌السلام) و رساله‌ای خطى در موضوع زندگى استادش محقق علیارى که در سال 1333ق تألیف کرده است.
- میرزا جعفر تبریزى نوجه دهى.
- میرزا حسن علیارى (فرزند خود محقق علیارى).
- میرزا جعفر تبریزى: فقیه، ادیب و مفسّر قرآن. وى برادر کوچک حاج رضا صرّاف تبریزى شاعر اهل‌بیت(علیهم‌السلام) و غزل‌سرای بزرگ آذربایجان بود.
- سید شمس‌الدین حسینى مرعشى: پدر مرحوم آیت‌الله‌العظمی سید شهاب‌الدین مرعشى نجفى(ره) مرجع تقلید معاصر.
- سید محمد مولانا تبریزى: از فقها و مجتهدان بزرگ قرن چهاردهم هجرى.
- میرزا فرج‌الله عباچى زاده تبریزى: از علما و خطباى معروف تبریز در دوره مشروطیت و بعدازآن.
وفات
حاج ملاعلى علیارى در روز پنجشنبه چهارم رجب 1327ق در تبریز وفات یافت. پیکرش به نجف اشرف منتقل و در «وادی‌السلام» به خاک سپرده شد.
آثار
- منتهى الآمال فى تتمیم زبدة المقال، منظومه‌ای در علم رجال و تکمیل کتاب منظوم رجالى «زُبدةُ المقال» سید حسین بروجردى(1238-1284ق) است.
- بهجة الآمال فى شرح زُبدة المقال، بزرگ‌ترین و مشهورترین کتاب نویسنده این اثر در علم رجال است.
- ایضاح الغوامض فى تقسیم الفرایض، در فقه.
- تعلیقه بر «ریاض الأحکام»، در فقه.
- تعلیقه بر «الروضة البهیّة»: در فقه.
- دلائل الأحکام في شرح الشرائع: در فقه.
- هدایة الطالبين لعمل المقلدین، (رساله عملیه توضیح المسائل).
- نهج الإعلان فیما یثبت به دخول رمضان، در تعیین و تشخیص روز اول ماه مبارک رمضان.
- مشکوة الوصول الى علم الأصول.
- مناهج الأحکام فى اصول الفقه، در شرح معالم الاصول.
- حاشیه بر قوانین میرزاى قمى، در اصول.
- حاشیه بر معالم الأصول.
- شرح زُبدة الأصول.
- شرح الإشارات و التنبیهات ابن‌سینا: فلسفى، عرفانى.
- تعلیقه بر «أسفار» صدرالمتألهین شیرازى.
- تعلیقه بر شوارق الإلهام.
- تقویم تامّ در سیصدوشصت‌وشش ورق، در نجوم.
- شرح صحیفه اسطرلاب: نجوم و ستاره‌شناسی.
- تعلیقه بر «تشریح فلک الافلاک»، در نجوم و ستاره‌شناسی.
- منهاج الملّة فى تعیین الوقت و القبله، در نجوم و جغرافیا.
- شرح چغمینى: نجوم و ستاره‌شناسی.
- الوافیه فى شرح لغز الکافیه، تألیف شیخ بهایی.
- المطرّز فى شرح اقسام اللُغَز، ادبى و فصاحت و بلاغت.
- ریاض المقاصد: در شرح قصیده شیخ حسن بن راشد در مدح حضرت صاحب‌الزمان(عج)، ادبى، کلامى، تاریخى، حدیثى. این کتاب را در جوانى و قبل از مهاجرت به نجف اشرف در تبریز نوشته است.
- شرح المطوّل، ادبى، معانى، بیان و بدیع.
- تعلیقه بر «الرعایة فى علم الدرایه» شهید ثانى، در علم درایه و حدیث.
- شرح دعاى سمات، در موضوع حدیثى، اخلاقى، عرفانى.
- تعلیقه بر قانون ابن‌سینا.
- شرح انوار ملکوت، در شرح یاقوت نوبختى.
- رسالة فى الجفر، در موضوع علوم غریبه.
- رسالة فى الرّمل، در موضوع علوم غریبه.
- شرح قصیده تائیه «مدارس آیات» دعبل خزاعى[۱].
پانویس
- ↑ قلی‌زاده علیار، مصطفی، پایگاه اینترنتی فرهیختگان تمدن شیعی
منابع مقاله
قلی‌زاده، مصطفی، پایگاه اینرنتی فرهیختگان تمدن شیعی، 26 بهمن 1399.