الصحيفة الزبرجدية في كلمات سجادية

الصحيفة الزبرجدية في كلمات سجادية، نوشته آیت‌الله حسن‌زاده آملی (متوفی 1400ش)، همان گونه که از نامش پیداست رساله‌ای با موضوع سخنان امام سجاد(ع) است. ترجمه این اثر به قلم محمدحسین نائیجی (معاصر) است.

الصحيفة الزبرجدية في كلمات سجادية
پدیدآوران	حسن‌زاده آملی، حسن (نویسنده) نائیجی، محمدحسین (مترجم)
ناشر	ال‍ف‌. لام‌. م‍ي‍م‌
مکان نشر	ايران - قم
سال نشر	1395ش.
چاپ	چاپ يکم
شابک	‎978-964-2894-06-2
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏/ع8 ص30423 / 267/1 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، صحیفه سجادیه (ابهام زدایی) را ببینید.

ساختار

کتاب، مشتمل است بر مقدمه مترجم، دو باب و ملحقات.

شیوه نگارش نویسنده، استفاده از منابع مختلف با ذکر نام و نویسنده آن است. وی از آثار خود نیز فراوان استفاده کرده است.

گزارش محتوا

علامه حسن‌زاده در ابتدای کتاب پس از صلوات بر نبی خاتم(ص) و امام العالم علی(ع)، ابیاتی از قصیده تائیه «ينبوع الحياة» خود را زینت‌بخش کتاب کرده است. سپس خود (حسن بن عبدالله طبری آملی، مشهور به حسن‌زاده آملی) را معرفی کرده و از اهل تحقیق که در تکریم زبور آل‌محمد و سایر صحف امام زین‌العابدین(ع) کوشیده‌اند، قدردانی کرده و کتابش را حاوی دو باب دعوت و رحمت دانسته است‏.

باب «دعوت» با اشاره به آیه قل كل يعمل علی شاكلته (اسراء: 85) آغاز شده است. نویسنده این آیه را قاعده کلی می‌داند: «بر خردمندان پوشیده نیست که این حکم حکیم، ضابطه‌ای علمی و قاعده‌ای کلی است که بدون شک شامل واجب و ممکن می‌گردد؛ چراکه هر اثری از شأن مؤثر خویش حکایت می‌کند. ازآنجاکه وجود حقیقة الحقائق، یعنی حق سبحانه غیر متناهی است، پس آثار وجودی وی نیز غیر متناهی‌اند...»‏. سپس با اشاره به کلامی از فخرالدین بن محمد طریحی توضیحش را این‌گونه تکمیل می‌کند: «همان‌ گونه که کتاب تکوینی خدا غیر متناهی است، کتاب تدوینی، یعنی قرآن کریم نیز غیر متناهی است؛ زیراکه آن کتاب، یعنی قرآن حکیم بر شاکله گوینده خویش است»‏.

در بخش دیگری از عبارات این باب، به کلام ابوطالب مکی (متوفی 386ق) در «قوت القلوب» اشاره می‌کند: «کم‌ترین تعداد دانش‌هایی که گفته شده که ظواهر موجود در قرآن مشتمل بر آن است، بیست‌وچهارهزاروهشتصد علم است؛ زیرا هر آیه‌ای چهار علم دارد: ظاهر، باطن، حد و مطلع»‏.

وی در معرفی صحیفه سجادیه به نقل از «رياض السالكين» صدرالدین مدنی می‌نویسد: «بدان ‌که این صحیفه شریف بهره‌ای روشن از علم الهی و عطر دل‌انگیزی از کلام نبوی دارد. چگونه چنین نباشد، درحالی‌که این صحیفه پرتوی از نور مشکات رسالت و بویی از شمیم باغ امامت است؛ به‌گونه‌ای که عارفی گفته است: صحیفه به‌سان کتاب‌های آسمانی جاری است و چون صحف لوحی و عرشی سیر می‌کند؛ چه، اینکه مشتمل بر انوار حقائق معرفت و میوه‌های باغ حکمت است و سلف صالح از دانشمندان والا و پیشینیان دیده‌ور آن را به زبور آل‌محمد و انجیل اهل‌بیت(ع) نامیدند»‏.

در باب دوم با عنوان «رحمت»، از منزلت دعا بحث شده است: «سخن پیرامون صحیفه‌های سجادیه، پرفروغ و دارای شاخه‌های فراوان است، ولیکن این وجیزه ایجاب می‌کند که به اشاره به منزلت دعا اکتفا کنیم»‏.

علامه حسن‌زاده در بخشی از این باب، ترتیب کتب تعلیم و تعلم را این‌گونه می‌داند:

1. مفتاح الفلاح: شیخ بهایی؛
2. عدة الداعي: ابن فهد حلی؛
3. قوت القلوب: ابوطالب مکی؛
4. اقبال: سید بن طاووس؛
5. صحیفه سجادیه: زین‌العابدین(ع)‏.

نویسنده در انتهای این باب، صحیفه کامله سجادیه را از استادش علامه شعرانی و او نیز از اساتیدش از شیخ بهایی روایت کرده است.

ارجاعاتی که حضرت علامه در تعلیقات آورده‌اند و همچنین مطالبی که با شرح و توضیح بیشتر در دیگر آثار علامه آمده، تحت عنوان ملحقات در پایان رساله آمده تا دانشوران را بهره‌مندی، وافر و بلیغ گردد‏. این ملحقات در شش شماره ذکر شده است.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب در ابتدای کتاب و فهارس آیات، روایات، اشعار، کتب و اعلام در انتهای آن ذکر شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.