سلوة العارفین


سلوة العارفین، اثر منسوب به امام ابوحامد محمد بن محمد بن محمد غزالی (متوفی 505ق)، کتابی است در بیان فروعات مذهب صوفیه و اصول دین و برخی از عقاید ایشان که با تحقیق سید یوسف احمد، به چاپ رسیده است.

سلوة العارفین
سلوة العارفین
پدیدآورانغزالی، محمد بن محمد (نویسنده) احمد، يوسف (محقق)
ناشر
دار الکتب العلمية
مکان نشرلبنان - بيروت
سال نشر2011م.
چاپچاپ اول
زبانعربی
تعداد جلد2
کد کنگره
‏/غ4س8 / 247/35 BP
نورلایبمطالعه و دانلود pdf


سلوة العارفین و غزالی

بدوی، این کتاب را جزو آثار منتسب به غزالی آورده است[۱] و احمد شمس‌الدین نویسنده کتاب «الغزالی، حیاته، آثاره و فلسفته» حتی این اثر را در آثار منسوب نیاورده است[۲]. مؤلف کتاب در مقدمه خود، یادآور می‌شود که وی این مجموعه را از بین کتاب‌های غزالی و بیشتر، از «خزانه العلوم» برگزیده است[۳]؛ بنابراین می‌توان گفت غزالی کتاب مستقلی به این نام نداشته و این مطالب توسط فرد دیگری جمع‌آوری‌شده و این عنوان را برای آن انتخاب کرده است.

ساختار

کتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب در صد و هشتادودو باب، در دو جلد، تنظیم شده است.

گزارش محتوا

در مقدمه محقق، ابتدا به اهتمام علمای اسلام در حفظ سنت و تدوین و تنقیت آن اشاره شده[۴] و سپس، ضمن بیان رابطه اسلام و تصوف[۵] و چگونگی ظهور آن[۶]، به مباحثی همچون تصوف و غلو در مورد شیوخ آن[۷]، اسلام و جایگاه علمای آن[۸]. جایگاه و موقعیت غزالی در میان علمای اسلام[۹] پرداخته شده و در پایان، به شرح‌حال مختصری از غزالی[۱۰] و توضیح کوتاهی از کتاب، پرداخته شده است[۱۱].

در مقدمه مؤلف، به‌صورت مختصر و کوتاه، به موضوع کتاب، اشاره شده است[۱۲].

اثر حاضر، از جمله کتب جامعی است که دربردارنده فروعات بسیاری می‌باشد. غزالی مطالب جلد اول را با تشریح چگونگی خلقت عرش، آسمان‌ها و زمین[۱۳]، خورشید و ماه[۱۴] و خلقت ملائکه آغاز نموده[۱۵] و سپس، به ذکر چگونگی خلقت حضرت آدم(ع) پرداخته[۱۶] و پس‌ازآن، از پیامبر اسلام(ص) سخن به میان آورده و اطلاعاتی از ایشان، پیرامون خلقت نور آن حضرت[۱۷]، ولادت[۱۸]، ارضاع و حضانت[۱۹]، خروج از شام به فرموده حضرت خدیجه(س) و ازدواج با او[۲۰]، دلایل بعثت آن حضرت[۲۱]، ازدواج با عایشه[۲۲]، اجتماع کفار بر قتل آن حضرت در لیلة المبیت و هجرت ایشان به مدینه[۲۳]، معجزات پیامبر(ص)[۲۴] و فضیلت امت آن حضرت، در اختیار خواننده قرار گرفته است[۲۵].

در ادامه، به بیان فضیلت علم[۲۶] و آفات آن از جمله دنیاپرستی اهل علم[۲۷] پرداخته شده و سپس مطالبی پیرامون فروعات دین، از جمله طهارت[۲۸]، مسواک[۲۹]، فضیلت وضو[۳۰] و غسل[۳۱]، نمازهای پنجگانه[۳۲]، اذان[۳۳]، فضیلت نماز جماعت[۳۴]، صدقه[۳۵]، روزه[۳۶] و... بیان گردیده و پس‌ازآن، به مسائل مربوط به زنان، مانند ازدواج[۳۷]، صله رحم[۳۸] و حقوق همسران بر یکدیگر[۳۹] و حق والدین بر فرزندان[۴۰] و حقوق فرزندان بر والدین[۴۱]، پرداخته شده است.

جلد دوم، با بیان اهمیت سلام و چگونگی رد آن[۴۲] و فضایلی همچون رحمت و شفقت[۴۳]، حسن خلق[۴۴] و حفظ زبان[۴۵]، آغاز شده و سپس، از رذایلی همچون ناسزاگویی و فحش دادن[۴۶]، مجادله و لعن[۴۷]، وعده کذب و دروغ گفتن[۴۸]، غیبت[۴۹]، ظلم[۵۰]، ربا[۵۱] و... سخن به میان آمده و در نهایت، با موضوعات و مباحث مربوط به مرگ و قیامت، مانند عذاب قبر[۵۲]، علائم آخرالزمان مانند خروج دجال[۵۳]، نزول حضرت عیسی(ع)[۵۴]، خروج یأجوج و مأجوج[۵۵]، طلوع خورشید از مغرب[۵۶] و صراط[۵۷]، شفاعت[۵۸]، اوصاف جهنم و عذاب‌های آن[۵۹] و توصیف بهشت و اهل آن[۶۰]، پایان پذیرفته است.

از جمله ویژگی‌های کتاب، استفاده فراوان نویسنده از آیات، روایات و حکایات می‌باشد.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب هر جلد، در انتهای همان جلد آمده است. در پاورقی‌ها که به‌صورت مفصل و توسط محقق کتاب نوشته شده، علاوه بر ذکر منابع[۶۱]، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است[۶۲].

پانویس

  1. بدوی، عبدالرحمن، ص445
  2. شمس‌الدین، احمد، ص33
  3. مقدمه مؤلف، ص33
  4. مقدمه، ص3
  5. همان، ص4
  6. همان، ص5
  7. همان
  8. همان
  9. همان، ص6
  10. همان
  11. همان، 7
  12. مقدمه مؤلف، ص11- 13
  13. متن کتاب، ج1، ص17
  14. همان، ص32
  15. همان، ص53
  16. همان، ص56
  17. همان، ص64
  18. همان، ص66
  19. همان، ص71
  20. همان، ص76
  21. همان، ص89
  22. همان، ص91
  23. همان، ص94
  24. همان، ص104
  25. همان، ص113
  26. همان، ص137
  27. همان، ص142
  28. همان، ص164
  29. همان، ص168
  30. همان، ص169
  31. همان، ص174
  32. همان، ص177
  33. همان، ص191
  34. همان، ص211
  35. همان، ص261
  36. همان، ص263
  37. همان، ص344
  38. همان، ص363
  39. همان، ص345- 351
  40. همان، ص364
  41. همان، ص367
  42. همان، ج2، ص7
  43. همان، ص12
  44. همان، ص20
  45. همان، ص25
  46. همان، ص27
  47. همان، ص29
  48. همان، ص32- 33
  49. همان، ص36
  50. همان، ص40
  51. همان، ص52
  52. همان، ص224
  53. همان، ص255
  54. همان، ص258
  55. همان، ص260
  56. همان، ص263
  57. همان، ص292
  58. همان، ص304
  59. همان، ص316
  60. همان، ص341
  61. ر.ک: پاورقی، ج1، ص64
  62. ر.ک: همان، ص91

منابع مقاله

  1. مقدمه و متن کتاب.
  2. بدوی، عبدالرحمن، مؤلفات الغزالي، المجلس الاعلی لرعاية الفنون و الآداب و العلوم الاجتماعية، قاهره – مصر، 1380ه.ق.
  3. شمس‌الدین، احمد، الغزالي (حیاته، آثاره، فلسفته)، بیروت – لبنان، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۱ ه.ق.

وابسته‌ها