کتابان في النحو

کتابان في النحوتشکیل شده از دو کتاب الکلام علي تفصیل إعراب قول سیبویه في أول الکتاب: هذا باب علم ما الکلم من العربیة نوشته ابوجعفر احمد بن محمد مرادی نحاس (متوفای 338ق) از علماى قرن چهارم هجرى، و کحل العیون النجل في حل مسألة الکحل نوشته محمد بن ابراهیم حلبى (908-971ق)، مشهور به ابن حنبلی، مورخ، لغت‌شناس، شاعر و فقيه حنفى مذهب در موضوع علم نحو

کتابان في النحو
کتابان في النحو
پدیدآوراننحاس، احمد بن محمد (نويسنده)

ابن حنبلی، محمد بن ابراهیم (نويسنده) ضامن، حاتم صالح (محقق)

غریر، سیف بن احمد (سایر)
عنوان‌های دیگرالکلام علي تفصیل إعراب قول سیبویه في أول الکتاب: هذا باب علم ما الکلم من العربیة ** کحل العیون النجل في حل مسألة الکحل
ناشردار البشائر
مکان نشرسوریه - دمشق
سال نشر1425ق - 2004م
چاپ1
زبانعربی
تعداد جلد1
نورلایبمطالعه و دانلود pdf

الکلام علي تفصیل إعراب قول سیبویه في أول الکتاب: هذا باب علم ما الکلم من العربیة

سیبویه (140-180ق)، دانشمند و نحوى مشهور ايرانى و پيشواى مكتب نحوى بصره، جمله‌ای دارد که همین جمله ایشان بزرگان نحوی را به خود مشغول کرده و ده‌ها احتمال اعرابی درباره آن گفته‌اند که چگونه این جمله را می‌توان این جمله را خواند و اعراب‌گذاری کرد. این جمله عبارت است از: هذا باب علم ما الکلم من العربیة. نحاس کتاب اول از این دو کتاب را درباره همین جمله و چگونگی خوانش نحوی آن نوشته است. او چهل و هفت وجه نحوی برایش نوشته است. [۱] سپس نحاس به بیان قول‌ها و احتمالات نحوی در این باره می‌پردازد. یک وجه آن است که در عبارت هذا باب علم ما الکلم، کلمه ما بدل از علم است و ..... [۲] پس یکی گفته: بخوان و اعراب‌گذاری کن: هذا بابُ عِلمٍ ما الکلمُ و تحلیل نحویت این باشد: کلمه ما بدل از علم است؛ مانند اینکه گفته باشی: هذا بابٌ ما الکَلِمُ. احتمال دیگر: این‌گونه بخوان: هذا بابٌ عِلمٌ ما الکَلِمُ و تحلیل نحوی کن که عِلم بدل از باب است و کلمه "ما" بدل از علم [۳]

کحل العیون النجل في حل مسألة الکحل

مسئله دوم درباره مسئله کحل است. در مثال" ما رأیت رجلا أحسنَ فی عینه الکحلُ منه فی عین زید " یعنی هیچ کسی را ندیدم که سرمه در چشمش زیباتر از چشم زید باشد. بحث نحوی در اینجا این است که: در اینجا کحل فاعل است و مرفوع. چرا؟ چون احسن اَفعل تفضیل است و مانند فعل عمل کرده و فاعل گرفته؛ ولی نحوی‌ها می‌گویند: اسم تفضیل در تمییز و ظرف و حال و فاعل مستتر به‌صورت مطلق عمل می‌کند ولیکن در مصدر عمل نمی‌کند به‌جز در مسئله کحل و در اینجا کحل مصدر است؛ یعنی سرمه کشیدن ... [۴]


پانویس

  1. ر. : همان، ص12
  2. ر.ک: همان، ص19-20
  3. ر.ک: همان، ص20
  4. ر.ک: همان، ص31

منابع مقاله

وابسته‌ها