دیوان طبیب اصفهانی
دیوان طبیب اصفهانی مجموعه اشعار عبدالباقی بن محمد رحیم، معروف به طبیب اصفهانی (متوفی 1171ق)، شامل غزل‌ها، قصیده‌ها، رباعیات و مفرداتی است که برخی از آنها، زبان‌زد اهالی خاص و عام است.
| دیوان طبیب اصفهانی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | طبیب اصفهانی، عبدالباقی بن عبدالرحیم (نویسنده) |
| ناشر | موسسه انتشارات نگاه |
| مکان نشر | تهران |
| چاپ | یکم |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | د9 / 6742 PIR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
آن‌طور که در تذکره‌ها آمده است، طبیب در ایام حیات کوتاهش، دیوان اشعارش را خود ترتیب داده و چنین می‌نماید که این کار به تشویق میرسید علی مشتاق، انجام پذیرفته است[۱].
تعداد ابیات کتاب، حدود دو هزار بیت است که در تمام نسخه‌های موجود، با اندک تفاوتی آمده و هدایت در «مجم الفصحا» تعداد ابیات او را «دو سه هزار» بیت ذکر کرده است[۲].
طبیب چندین قصیده مهم دارد که همه آنها در مدح پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) است. در این قصاید، طبیب بیشتر به «غم» پرداخته است، در صورتی که یکی از مشخصات و خصوصیات شعر فارسی، شادی آفرین بودن و نشاط آور بودن شعر است، ولیکن طبیب شاید به دلیل ضربه‌ای که به روح حساس و آرام وی در حمله افغان وارد شده باشد، این‌گونه شده است؛ زیرا می‌دانیم که وی در حدود ده سالگی، شاهد حمله افاغنه بوده است و خونریزی و کشت‌وکشتار و قتل پدر و اقوام، روح حساس شاعر را آنچنان رنجانده است که طالب غم بوده و اینها غیر از اشعار عارفانه اوست:
و نیز می‌گوید:
| ای عشرتیان این همه انکار ز غم چیست | رفتم بچشانم به شما لذت غم را |
| غم نیست اگر برشکند محفل عشرت | یارت که شکستی نرسد مجلس غم را[۳] |
وقتی که طبیب، مدح حضرت علی(ع) را می‌نماید، می‌گوید:
| سینه پرخون، طبع محزون، کام خشک و دیده‌تر | بخت تار و تن نزار و جان فکار و دل کباب |
در جایی که وصف بهار می‌کند، می‌گوید:
| مزده بلبل را که آمد گل به باغ شاخسار | شد دگر صحن چمن چون محفل از رخسار یار |
که چه شعر فاخری است[۴].
وقتی طبیب به اشعار عربی می‌پردازد، آنچنان فصیح سخن می‌گوید که در حد اعجاز است:
| انت غیث الندی لدی الاحسان | انت بحر السخا لدی الافضال[۵] |
از ویژگی‌های مهم شعر طبیب، استفاده از کلمات سالم و صحیح و دوری از کلمات مهجور است: چند در خوابی این مبارک پی/ چند در خوابی ای همایون فال[۶].
طبيب غزل‌هاى عرفانى فراوان دارد و مي‌توان گفت با اين شيوه تحولى در شعر پديد آورده‌است.[۷]}}
پانویس
منابع مقاله
سمیعی، کیوان، «دیوان طبیب اصفهانی»، تهران، انتشارات سنایی، جاپ یکم، سده 13.