دیوان طبیب اصفهانی

دیوان طبیب اصفهانی
پدیدآوران	طبیب اصفهانی، عبدالباقی بن عبدالرحیم (نویسنده)
ناشر	مؤسسه انتشارات نگاه
مکان نشر	تهران
چاپ	یکم
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏ د9 / 6742 PIR
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، دیوان اشعار (ابهام‌ زدایی) را ببینید.

دیوان طبیب اصفهانی مجموعه اشعار عبدالباقی بن محمد رحیم، معروف به طبیب اصفهانی (متوفی 1171ق)، شامل غزل‌ها، قصیده‌ها، رباعیات و مفرداتی است که برخی از آنها، زبان‌زد اهالی خاص و عام است.

آن‌طور که در تذکره‌ها آمده است، طبیب در ایام حیات کوتاهش، دیوان اشعارش را خود ترتیب داده و چنین می‌نماید که این کار به تشویق میرسید علی مشتاق، انجام پذیرفته است.

تعداد ابیات کتاب، حدود دو هزار بیت است که در تمام نسخه‌های موجود، با اندک تفاوتی آمده و هدایت در «مجم الفصحا» تعداد ابیات او را «دو سه هزار» بیت ذکر کرده است.

طبیب چندین قصیده مهم دارد که همه آنها در مدح پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) است. در این قصاید، طبیب بیشتر به «غم» پرداخته است، در صورتی که یکی از مشخصات و خصوصیات شعر فارسی، شادی آفرین بودن و نشاط آور بودن شعر است، ولیکن طبیب شاید به دلیل ضربه‌ای که به روح حساس و آرام وی در حمله افغان وارد شده باشد، این‌گونه شده است؛ زیرا می‌دانیم که وی در حدود ده سالگی، شاهد حمله افاغنه بوده است و خونریزی و کشت‌وکشتار و قتل پدر و اقوام، روح حساس شاعر را آنچنان رنجانده است که طالب غم بوده و اینها غیر از اشعار عارفانه اوست:

و نیز می‌گوید:

ای عشرتیان این همه انکار ز غم چیست

رفتم بچشانم به شما لذت غم را

غم نیست اگر برشکند محفل عشرت

یارت که شکستی نرسد مجلس غم را

وقتی که طبیب، مدح حضرت علی(ع) را می‌نماید، می‌گوید:

سینه پرخون، طبع محزون، کام خشک و دیده‌تر

بخت تار و تن نزار و جان فکار و دل کباب

در جایی که وصف بهار می‌کند، می‌گوید:

مزده بلبل را که آمد گل به باغ شاخسار

شد دگر صحن چمن چون محفل از رخسار یار

که چه شعر فاخری است.

وقتی طبیب به اشعار عربی می‌پردازد، آنچنان فصیح سخن می‌گوید که در حد اعجاز است:

انت غیث الندی لدی الاحسان

انت بحر السخا لدی الافضال

از ویژگی‌های مهم شعر طبیب، استفاده از کلمات سالم و صحیح و دوری از کلمات مهجور است: چند در خوابی این مبارک پی/ چند در خوابی ای همایون فال.

طبيب غزل‌هاى عرفانى فراوان دارد و مي‌توان گفت با اين شيوه تحولى در شعر پديد آورده‌است.}}

منابع مقاله

سمیعی، کیوان، «دیوان طبیب اصفهانی»، تهران، انتشارات سنایی، جاپ یکم، سده 13.