کروسینسکی، یوداش تادیوش
يوداش تاديوش كروسينسكى (1675-1755م)، کشیش و جهانگرد لهستانی
| نام | كروسینسكی، یوداش تادیوش |
|---|---|
| نامهای دیگر | کروسینسکی، جوداز
ک‍روزی‍ن‍س‍ک‍ی، ی‍وداس ت‍ادئ‍وس کروسینسکی، ت‍ادئ‍وی‍ودا کروسینسکی، ی‍وداس ت‍ادئ‍وس |
| نام پدر | |
| متولد | 6 مه 1675م |
| محل تولد | لهستان، |
| رحلت | 22 اوت سال 1755م |
| اساتید | |
| برخی آثار | سفرنامه كروسینسكى: یادداشتهای كشیش لهستانی عصر صفوی (1725 - 1770) |
| کد مؤلف | AUTHORCODE07249AUTHORCODE |
ولادت
در برزيك، واقع در شمال شرقى كراكوى لهستان، در ششم مه 1675م. در یک خانواده نجیب‌زاده متولد شد.
تحصیلات
در آغاز جوانى، زبان‌هاى شرقى را ياد گرفت.
او در سنین جوانی در 1707م با هيئت‌هاى عازم به‌عنوان مبلغ فرقه ژزوئیت به ایران آمد . ژزوئیتها فرقه‌ای مذهبی وابسته به کلیسای کاتولیک هستند که با نامهای یسوعی‌ها، به معنی سربازان مسیح و پیاده‌نظام پاپ منیز در تاریخ مشهورند. کروسینسکی مدت هجده سال در ایران اقامت کرد که این اقامت طولانی، فرصت بسیار خوبی برای آشنایی با جامعه ایران و اوضاع سیاسی آن در اختیار وی قرار داد. او که کشیشی تیزبین بود با تسلط بر زبان فارسی، اطلاعات گسترده‌ای در مورد اوضاع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران در سال‌های واپسین حکومت صفویه به دست آورد. بنابراین، نوشته‌های او را می‌توان یکی از کامل‌ترین و دقیق‌ترین گزارش‌هایی دانست که ناظران اروپایی در مورد ایران عصر صفوی ارائه داده‌اند.
کروسینسکی فقط مبلغ مذهبی نبود، بلکه مدتی نیز در مقام یکی از اعضای هیئت سیاسی کشور فرانسه با دولت ایران وارد مذاکره شد. این مذاکرات راه او را به دربار ایران باز کرد و باعث شد که از وقایع دربار و مسائل پشت پرده سیاست در ایران نیز اطلاع پیدا کند. چنین امتیازی برای سایر سیاحان اروپایی به‌ندرت فراهم می‌شد.
ورود وى به ايران در زمان سلطنت سلطان حسين صفوى بود و در سال‌هاى آخر اقامتش در ايران رياست هيئت ژوزئيت‌ها اصفهان را به عهده داشت. سفرنامه او به ويژه از اين جهت حايز اهميت است كه در محاصره اصفهان در حمله دوم محمود افغان به ايران، خود شاهد بسيارى از اتفاقات اين حمله بوده است و به عنوان پزشک در اردوى محمود نيز رفت و آمد داشته و ناظر موقعيت متخاصمين نيز بوده است.
كروسينسكى در هيئت مبلغان مذهبى لياقت و شايستگى خاصى از خود نشان داد و در 1720م دادستان هيئت شد. شهرت و صداقت وى در سمت دادستانى و تسلط او به زبان‌هاى مختلف، به حدى بود كه به زودى به عنوان مترجم و منشى، با نماينده پاپ كلمنت يازدهم و امپراطور فرانسه، لوئى چهاردهم، جهت حل مشكلات هيئت مبلغان كاپوچى عازم تفليس و گنجه شد. اين مأموريت در همان سال به خوبى پايان يافت. به تدريج كه بر طول اقامت كروسينسكى اضافه مى‌شد، بر اعتبار وى نيز در دربار صفوى افزوده مى‌گرديد كه اين امر بر اعتبار سفرنامه و يادداشت‌هاى وى مى‌افزايد. اواخر دوره اقامت وى در پايتخت صفوى، مصادف با حمله محمود به اصفهان و بالاخره سقوط سلسله صفوى و دوره اقتدار محمود و حكومت اشرف بود.
کروسینسکی پس از سقوط اصفهان با افغان‌ها وارد شهر شد و تا دومین سال حکومت اشرف در آنجا بود. تا اینکه اشرف در اواخر سال ۱۷۲۵ م سفیری به نام عبدالعزیز به دربار عثمانی اعزام کرد.
كروسينسكى به همراه هيئتى ايرانى در اواخر بهار 1725م از طريق تركيه عازم اروپا شد. وى پس از ورود به تركيه در زمستان 1726م، به سمت كشيش يكى از شاهزادگان فرانسيس راكوشى در رودستوف مشغول به كار شد. اقامت چند ساله وى در رودستوف، به وى مجال پايان دادن خاطرات و يادداشت‌هاى دوره اقامت در ايران را داد.
كروسينسكى تا سال 1728م در رودستوف به‌سربرد اما پس از آن‌كه به لهستان مراجعت كرد و ساير مشاهدات خود در ايران را به رشته تحرير درآورد،
وفات
در 22 اوت سال 1755م در شهر كامى‌نيك در سن هشتاد و يك سالگى درگذشت.
منابع مقاله
«سفرنامه كروسينسكى يادداشت‌هاى كشيش لهستانى عصر صفوى (/1275 1707) ترجمه عبدالرزاق دنبلى (مفتون)، انتشارات كوس، ص8».