ده سفرنامه
| ده سفرنامه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فرانکلین، ویلیام (نویسنده)
وارینگ، ادوارد اسکات (نویسنده) ک‍ی‍ن‍ی‍ر، جان م‍ک‍دون‍ال‍د (نویسنده) امیری، مهراب (مترجم) فریزر، جیمز (نویسنده) كروسینسكی، یوداش تادیوش (نویسنده) ملکم، جان (نویسنده) بریجز، هارفورد جونز (نویسنده) موریه، جیمز جاستی نین (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | سیری در سفرنامه‌های جهانگردان خارجی راجع به ایران |
| ناشر | وحيد |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1369 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ایران - سیر و سیاحت سفر نامه‌ها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | G 460 /الف8د9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ده سفرنامه یا سیری در سفرنامه‌های جهانگردان خارجی راجع به ایران با ترجمه مهراب امیرى از انگلیسى به فارسى، دیدگاه‌های چند خاورشناس (مانند يوداش تاديوش كروسينسكى، جیمز فریزر و جيمز موريه) را درباره ایران بر اساس سفرنامه‌های آنان گزارش می‌کند.
ساختار
شامل یک یاداشت و پیش‌گفتارى توسط مترجم مى‌باشد و در ادامه، کتاب در ده بخش تنظیم گردیده است.
گزارش محتوا
آقاى مهراب امیرى طى چند سال اخیر با کوشش فراوان توفیق یافته است تا سفرنامه‌هاى مفید و مهم را که در دسترس نبوده و یا ترجمه نشده به دست آورد و به ترجمه آنها بپردازد. اکنون ده سفرنامه از مجموعه‌ایشان در این مجموعه گردآورى شده است.
لازم به ذکر است که غالب سفرنامه‌ها راجع به کشورهاى دیگر هم مطالبى دارد که ترجمه و نقل همه آنها نه مفید است و نه ممکن.
زیرا در این مجموعه به نقل مطالبى پرداخته شده که صرفا مربوط به ایران بوده و روشنگر مطالب تاریخى و مهم راجع به ایران بوده است و این کار را آقاى امیرى با دقت انجام داده است.
ضمنا بسبب وسعت دامنه کار و کمبود امکانات بسیار به جاست که دیگران نیز در این امر مفید به سرمایه‌گذارى مادى و معنوى بپردازند.
کتاب سیرى در سفرنامه‌ها هم چنانکه از نامش پیداست، شامل گزیده‌هائى از بهترین سفرنامه‌هاى دیپلمات‌ها و خاورشناسان و جهانگردان معروف خارجى در سه قرن اخیر است که هر کس با مسائل تاریخى سروکار داشته باشد، لامحاله باید این افراد را بشناسد و از مهم‌ترین بخش‌هاى سفرنامه‌هاى آنها درباره مسائل سیاسى و اجتماعى و اقتصادى ایران آگاهى یابد.
مؤلف مى‌گوید: البته من ادعا نمى‌کنم که در این مجموعه هر دو مقصود را تأمین کرده‌ام، یعنى هم معروف‌ترین این جهانگردان و هم بهترین قسمت‌هاى سفرنامه‌هاى آنها را ترجمه و معرفى کرده‌ام، چرا که تأمین چنین مقصودى حتى با تدوین و تنظیم مجموعه‌هائى چند برابر این مجلدات هم ممکن نیست؛ ولى با این وصف مى‌توانم به خوانندگان عزیز اطمینان دهم تا آنجا که برایم مقدور بود. در اجراى این نیت خیر کوشیده‌ام و دقت کامل نموده‌ام تا لااقل این مجموعه به همین صورت که هست، حاوى اطلاعات جامعى درباره مهم‌ترین بخش‌هاى این سفرنامه‌ها باشد که اطلاع از آنها براى هر کس که بخواهد با تاریخ دو سه قرن اخیر ایران سروکار داشته باشد، لازم و ضرورى است که در این مجموعه بیش از سى سفرنامه و چندین مقاله از بین صدها کتاب و مطالب مختلف راجع به ایران انتخاب و مورد استفاده قرار گرفته که شاید بعضى از آنها اصولا براى خوانندگان ناشناس باشند.
بخش اول
یوداش کروسینسکى (5761- 6571) مدت بیست سال به عنوان نماینده امپراطور فرانسه در کلیساى جلفا انجام وظیفه مى‌کرد و با دربار شاه سلطان حسین صفوى روابطى برقرار کرده بود. وى با بیشتر رجال و اعیان شهر آشنائى داشت و به هنگام محاصره اصفهان به وسیله افغان‌ها خود شاهد و ناظر حوادث بود.
او خاطرات خود را در دو جلد کتاب درباره سلسله صفویه به رشته تحریر درآورد. بخشى از خاطرات او را در مورد سقوط اصفهان از جلد دوم کتاب در بخش اول این کتاب نقل مى‌شود.
بخش دوم
تاریخ نادر شاه نام کتابى است که توسط جیمز فریزر انگلیسى که خود معاصر نادر شاه بوده و با او دیدارى داشته، تألیف گردیده است.
نویسنده، صفحات یک تا هفتاد کتاب را به اوضاع سیاسى و اقتصادى و اجتماعى زمان محمد شاه گورکانى تیمورى، پادشاه مغول هندوستان اختصاص داده است. بخش‌هائى از این کتاب بسیار خواندنى و گوشه‌هاى تاریکى از زندگى نادر شاه را روشن و بازگو مى‌نماید؛ مثلاًدر بخش زندگى نادر شاه نکات جالبى ارائه مى‌دهد و مى‌نویسد، هنگامى که بر تخت سلطنت نشست این شعر بر روى سکه‌هائى که به مناسبت تاجگذارى او ضرب شده دیده مى‌شد.
بخش سوم
ترجمه‌اى که به خوانندگان گرامى تقدیم مى‌گردد، بخش‌هائى از کتابى است، که توسط ویلیام فرانکلین افسر وابسته به رژیمان بنگال به رشته تحریر درآمده است.
فرانکلین در تاریخ 27 فوریه 1786 از بمبئى حرکت کرده و در تاریخ 29 مارس 1787 وارد شیراز شده و مدت هشت ماه براى جمع‌آورى اطلاعات مربوط به ایران در شیراز اقامت داشته است.
بخش چهارم
قسمتى از خاطرات جونز را که مربوط به آخرین ملاقاتش با خان زند است از مقدمه کتاب در این بخش نقل مى‌شود.
بخش پنجم
سر جان ملکم نماینده کمپانى هند شرقى و سفیر حکومت هند بریتانیا سه بار به ترتیب در سال‌هاى 1800 و 1808 و 1810 میلادى برابر با سال‌هاى 1215 و 1223 و 1225 هجرى قمرى به ایران سفر نمود؛ ولى در دفعه دوم به علت نفوذ فرانسوى‌ها در تهران به او اجازه ورود به پایتخت داده نشد، لامحاله در بوشهر متوقف شد. سرجان ملکم شرح سفارت خود در سال‌هاى 1800 و 1810 میلادى را در کتابى به رشته تحریر درآورد؛ اینک ترجمه بخشى از این کتاب را در مورد ورود ملکم به تهران در سال 1800 و ملاقاتش را با فتحعلى شاه و دیگر دولت مردان ایران ترجمه شده است.
بخش ششم
ادوارد اسکات وارینگ بنا به گفته خودش در ظاهر به عنوان سیر و سیاحت، ولى در باطن براى گردآورى مطالب سیاسى راجع به اوضاع ایران در تاریخ 22 مه 1802 وارد بوشهر و بعدها شیراز شد و خاطرات خود را به رشته تحریر درآورد. اسکات وارینگ در این سفرنامه اطلاعات جالبى از آداب و رسوم و مسائل سیاسى و اقتصادى و اجتماعى کشور را به دست مى‌دهد که از هر لحاظ جالب و ارزنده است و اینک ترجمه قسمت‌هائى از این سفرنامه را در این بخش به اطلاع خوانندگان عزیز مى‌رسد.
بخش هفتم
همان طورى که در بخش‌هاى سوم و چهارم این کتاب دیدیم سرهارفورد جونز یک بار در زمان سلطنت جعفر خان زند به عنوان دبیر دوم کنسولگرى انگلیس در بصره، و یک مرتبه هم براى خرید جواهرات سلطنتى در زمان لطفعلى خان زند به شیراز آمد؛ ولى براى بار سوم او در مقام سفیر پادشاه انگلستان در سال 1808 وارد ایران شد و بطورى که در یادداشت‌هایش خواهیم دید. وى به علت آشنائى به زبان فارسى و دوستى با میرزا بزرگ قائم مقام وزیر عباس میرزا توانست دوباره اعتماد دولت ایران را (پس از بى- اعتنائى حکومت هند به مفاد قرارداد ژنرال ملکم) به خود جلب نماید و هیئت فرانسوى را به ریاست ژنرال گاردان از ایران اخراج نماید.
سرهاردفورد جونز یادداشت‌هاى سفارت خود را در ایران تهیه و تنظیم نموده که اینک گلچینى از ترجمه این سفرنامه را به‌طور خلاصه به اطلاع خوانندگان عزیز مى‌رسد.
بخش هشتم
جیمز موریر اصلا اهل فرانسه و تبعه انگلیس بود. او در سال 1780 میلادى در ازمیر متولد گردید و در آن شهر با آداب و رسوم شرقى و زبان‌هاى ترکى و فارسى آشنا شد. چون پدرش کنسول انگلیس در استانبول بود وى را هم به استخدام وزارت خارجه درآورد.
موریر همراه سرهارفورد جونز بریج در سال 1808 به عنوان منشى مخصوص سفیر وارد ایران شد و براى بار دوم در سال 1811 به اتفاق سرگوراوزلى به تهران آمد و مدت شش سال سمت منشى‌گرى سفارت انگلیس را در تهران به عهده داشته و در غیاب سفیر عهده‌دار کفالت سفارت بود و در انعقاد عهدنامه گلستان و تعیین خطوط مرزى ایران و روس، و انعقاد معاهده شوم ایران و انگلیس دست داشت کتاب حاجى بابا اصفهانى قریب ده سال پس از مراجعت نهایى موریر در لندن انتشار یافت.
موریر ظاهرا این کتاب را به خاطر انتقاد از ایرانیان و نشان دادن جهات زشت آداب و رسوم ایرانى به رشته تحریر درآورد.
موریر خاطرات خود را به ایران در سمت منشى مخصوص سرهارفورد جونز به رشته تحریر درآورد. هم اکنون ترجمه بخشى از این کتاب را خوانندگان گرامى عرضه مى‌شود.
بخش نهم
«سفرى به بلوچستان و سند» نام کتابى است که ستوان پوتیسنگر آن را به رشته تحریر کشیده است.
شخص موصوف به دستور حکومت هند براى تهیه گزارشى از اوضاع دو ایالت بلوچستان و سند در تاریخ بیست و دوم ژانویه 1810 از بمبئى حرکت و در ماه مارس همان سال وارد کرمان گردید.
اینک قسمتى از یادداشت‌هاى او را در مورد شهر کرمان است ترجمه، و در این بخش به خوانندگان تقدیم مى‌گردد.
بخش دهم
جان مکدونالدکینر در سال 1810 میلادى در سمت معاون سیاسى سرجان ملکم همراه هیئت انگلیسى وارد تهران گردید. او به منظور آگاهى حکومت هند بریتانیا از موقعیت جغرافیایى و اوضاع سیاسى و اقتصادى و اجتماعى ایران، ماحصل مطالعات، و مشاهدات خود را درباره کشور به رشته تحریر درآورد، اینک ترجمه گزیده‌هایى از این کتاب را براى ختام این مجلد به خوانندگان عرضه مى‌گردد.
وضعیت کتاب
فهرست مطالب کتاب در ابتداى کتاب و فهرست نام کسان و جاى‌ها در انتهاى کتاب ذکر شده است.
منابع مقاله
متن و مقدمه کتاب