فاضل قائینی نجفی، محمد
| نام | فاضل قائینی نجفی، محمد |
|---|---|
| نامهای دیگر | آي‍ت الله ش‍ي‍خ محمد بن عبدالکريم فاضل ق‍ائ‍ي‍ن‍ي ن‍ج‍ف‍ي
فاضل، محمد ق‍ائ‍ي‍ن‍ي، محمد |
| نام پدر | |
| متولد | 1271ش / 1310ق |
| محل تولد | |
| رحلت | 1363ش / 1405ق / 1984م |
| اساتید | |
| برخی آثار | در ثمين در معرفت اصول و فروع دين |
| کد مؤلف | AUTHORCODE19905AUTHORCODE |
محمدفاضل قاینی (1310-1405ق)، فقیه، اصولی و مجتهد معاصر، از شاگردان سید ابوالحسن اصفهانی و آیتاللّه اصطهباناتى، از اساتید شیخ مرتضى بروجردى و صاحب «الدرر النجفية».
تولد
آیتالله محمدفاضل قاینی، در سال 1310ق، در روستاى خرمنج که اخیراً به پاس احترام ایشان، به فضل‌آباد تغییر نام داده شده، یکى از روستاهاى حومه پسکوه شهرستان قائن در جنوب استان خراسان، دیده به جهان گشود[۱].
==تحصیلات==
وى پس از طى دوران کودکى، به روستاى مجاور (نوغاب پسکوه)، رهسپار و در محضر ملا عبدالجواد، حاضر شد و پس از به پایان رساندن دروس مقدماتى، به شهرستان قاین رفته و در مدرسه علمیه جعفریه مشغول تحصیل شد. پس از مدتى، دروس سطح را از استادان بزرگ آن دیار فراگرفت و در اثناى این دوران، به فضل معروف گردید و در همان حوزه نیز به تدریس اشتغال ورزید[۲].
هجرت به نجف
وی پس از مدتی، به نجف اشرف مهاجرت نموده و در آنجا به مقام اجتهاد، نائل گردید.
آثار
ایشان تاکنون، بیش از چهارده کتاب و رساله تألیف، تحقیق و منتشر نموده است؛ از آن جمله کتابهاى: «معجم مؤلفي الشيعة» که به‌وسیله وزارت ارشاد منتشر شده؛ «علم الأصول تاريخاً وتطوّراً» که دفتر تبلیغات اسلام حوزه علمیه قم دو مرتبه آن را تجدید چاپ کرده است؛ تحقیق کتاب «حدود وقصص» علامه مجلسى؛ تحقیق رساله ارث مرحوم گنجوى با حاشیه حضرت امام خمینى(ره)؛ تحقیق کتاب «اللؤلؤة الغروية» که شامل یک دوره علم اصول است و...
اساتید
از جمله اساتید ایشان، عبارتند از آیات عظام:
- میرزا حسین نائینى (۱۲۷۷-۱۳۵۵ق)؛
- سید ابوالحسن اصفهانى؛
- سید ابراهیم میرزا آقا اصطهباناتى (۱۲۹۷-۱۳۷۸ق)؛
- سید ابوتراب خوانسارى (۱۲۹۱-۱۳۴۶ق)[۳].
وى مدتى طولانى در درس آیتاللّه نائینى و درس سید ابوالحسن اصفهانى، که مرجع تقلید شیعیان در آن زمان بود، شرکت کرد. سطوح عالى را هم نزد آیتاللّه سید ابراهیم میرزا آقا اصطهباناتى گذراند و از محضر ایشان خارج فقه و اصول را فراگرفت. رابطه ایشان با مرحوم اصطهباناتى از حد ارتباط بین استاد و شاگرد، فراتر و صمیمىتر و علاقهاى طرفینى بین آنان برقرار بود. بعد از رحلت آیتاللّه سید ابوالحسن اصفهانى، عدهاى از اهالى نجف و اهل علم از آیتاللّه فاضل درباره تقلید پس از مرحوم اصفهانى سؤال مى‌کردند و ایشان آنها را به مرحوم اصطهباناتى معرفى و ارجاع مینمودند و ضمناً به اعلمیت ایشان هم شهادت مىدادند. این عمل آیتاللّه فاضل قاینى، در رجوع مردم و اهل علم به تقلید از آیتاللّه اصطهباناتى، تأثیر زیادى داشت. مورد فوق، نشاندهنده و گواه بر موقعیت علمى و شخصیتى آیتاللّه فاضل قاینى در مجامع علمى - مذهبى آن روزگار، در نجف اشرف مى‌باشد[۴].
گواهى اجتهاد
گواهى بر اجتهاد ایشان را آیتاللّه سید ابوالحسن اصفهانى و اصطهباناتى تأیید و تقریر کرده‌اند[۵].
علاوه بر اجازه اجتهاد از مراجع فوق، وى از استاد حدیث و رجال حوزه، سید ابوتراب خوانسارى (۱۲۱۷-۱۳۴۶ق) نیز، اجازه نقل احادیث و روایات دریافت کرده است[۶].
==شاگردان== یکى از ویژگىهاى ایشان در حوزه و مجامع علمى، روش تدریس و بیان شیواى آن استاد فرزانه بود. تسلط ایشان بر مسائل و مطالب علمى، ویژگى دیگرى بود که سبب جذب طلاب به مجلس درس ایشان مىشد. این دو عامل باعث شد که بیشتر وقت ایشان صرف تدریس شود و در این مدت شاگردان بسیارى از محضر ایشان استفاده کنند، که بسیارى از آنها از علماى بلاد و عدهاى نیز از مدرسین حوزههاى علمى در شهرهاى نجف، قم، مشهد و... هستند. برخى از این علما عبارتند از حضرات آیات:
- شهید شیخ مرتضى بروجردى، نویسنده کتاب «المستند شرح عروة الوثقى»؛
- سید محمود ده‌سرخى، نویسنده کتاب «دائرةالمعارف مفتاح الكتب الأربعة»؛
- محمد غروى، مؤلف کتاب «الأمثال النبوية»؛
- على آزاد قزوینى، مؤلف کتاب «غاية القصوى في شرح العروة الوثقى»؛
- سید محمدتقى اراکى سجادى؛
- سید ابراهیم خراسانى کاظمینى؛
- حسن اصفهانى قهدریجانى؛
- موسى، فرزند هادى زینالعابدین نجفى؛
- على مردان (ظهیرالاسلام)؛
- میرزا محمدجواد غروى على علیارى تبریزى؛
- سید على شاهرودى، فرزند سید محمود شاهرودى؛
- سید مهدى خلخالى؛
- کاظم شمشاد هندى استاد؛
- سید مصطفى علم‌الهدى جزائرى؛
- سید محمدرضا واعظى قاینى؛
- سید مرتضى نقوى[۷].
وفات
ایشان در روز جمعه، سیزدهم ربیع‌الاول 1405ق، در شهر قم وفات یافت و در قبرستان باغ بهشت قم، در قطعه معروف به مقبره علما، دفن گردید[۸].
تألیفات
ایشان از دانشمندانى بشمار مىآید که در بارور کردن فرهنگ غنى اسلام سهم بسزایى داشتهاند. وى در علوم مختلف، مانند: فقه، اصول و کلام، آثار فراوانى از خود به‌جاى گذاشت که عبارتند از: الف)- آثار خطى:
- در فقه:
- الدرر النجفية؛
- رسالهاى در رضاع؛
- رسالهاى در ارث؛
- شرح استدلالى مختصر بر «عرو ة الوثقى»؛
- شرح استدلالى مختصر بر تبصره علامه حلى.
- در علم اصول:
- یک دوره علم اصول به نام «اللؤلؤة الغروية».
- در علم کلام:
- کتابى بزرگ که مشتمل است بر: اثبات توحید و صفات جمال و جلال، اثبات نبوت خاتمالانبیاء(ص)، اثبات معاد جسمانى، اثبات امامت دوازده امام(ع)، اثبات عدالت حضرت بارى تعالى، اثبات اختیار و نفى جبر و تفویض و بیان فلسفه و حکمت تشریع فروع دین.
ب)- آثار چاپ‌شده:
- رساله اى در مسئله ترتب، که در نجف اشرف به سال ۱۳۵۰ق، در مطبعه الحیدریه چاپ گردیده است؛
- الدرر النجفية در باب خمس و زکات؛
- حاشیه بر «زاد المقلدين» شیخ محمدحسین کاشف‌الغطاء؛
- حاشیه بر «تبصرة المتعلمين» علامه حلى؛
- مختصر الدر الثمين في معرفة أصول الدين[۹].
ایشان بعد از هجرت به ایران و سکونت در تهران، به فعالیت علمى خود ادامه دادند و کتاب مفصل کلامى خود را خلاصه و به نام «گوهر دین در اصول و فروع دین» در سال ۱۳۸۹ق، طبع نمود. همچنین «ناظم الشتات» را تألیف و در سال ۱۳۹۸ق، به چاپ رساند. نیز، ایشان کتابى را درباره پیامبر(ص) و ائمه(ع) به نام «العقل الأول» نگاشت[۱۰].
پانویس
منابع مقاله
بینام، برگرفته از سایت «الشیعه»، دریافت شنبه 29 خرداد 1400، به آدرس اینترنتی: