دولت‌آبادی، سید یحیی
سید يحيى دولت‌آبادى (1241-1318ش)، از مشهورترین چهره‌ها در انقلاب مشروطه، نماینده مجلس شورای ملی، رهبر بابی‌ها پس از صبح ازل، او همچنین در تأسیس مدارس جدید در ایران نقش مهمی داشت، دایی همايون صنعتى‌زاده
| نام | دولت آبادی، یحیی |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | میرزا هادی دولت‌آبادی |
| متولد | 1241ش |
| محل تولد | دولت‌آباد (اصفهان) |
| رحلت | 4 آبان 1318ش |
| اساتید | ميرزا ابوالحسن زواره اردستانى |
| برخی آثار | حیات یحیی |
| کد مؤلف | AUTHORCODE03866AUTHORCODE |
ولادت
در 17 رجب 1279ق برابر با 18 دى 1241ش در دولت‌آباد (اصفهان) متولد شد.
تحصیلات
در پنج سالگى به تحصيل خط و سواد مشغول شد. به سبب مخالفت ظل‌السلطان با پدرش سيد هادى همراه خانواده از اصفهان به عتبات مهاجرت كرد و پس از بازگشت به ايران، با حمايت امين سلطان در تهران ساكن شدند.
از سال 1251ش كه يازده ساله بود، به اتفاق خانواده خود چندين سفر به عراق، خراسان و تهران كرد و در سال 1260ش به اصفهان بازگشت و در همين شهر با ميرزاى کرمانى و شيخ احمد روحى ملاقات كرد. مجدداً به عراق رفت و در حوزه درس ميرزاى شيرازى و محمدتقى شيرازى شركت كرد و بعد از بازگشت به ايران در اصفهان و تهران نيز در محضر ميرزا ابوالحسن زواره اردستانى، معروف به ميرزاى جلوه به تحصيل پرداخت. در سال 1276ش به استانبول رفت و در آن‌جا با ميرزا حسن خان دانش اصفهانى و حاجى زين‌العابدين مراغه‌اى آشنا شد و در همين شهر به همكارى دهخدا روزنامه فارسى «سروش» را داير كرد. دولت آبادى در سال 1287ش به تهران آمد و در چند دوره به نمايندگى مجلس شوراى ملى انتخاب شد وى مسافرت‌هايى به كشورهاى اروپايى داشت.
او از پيش‌قدمان فرهنگ نوين در ايران و با توجه به تحصيلاتش در مكتب‌خانه‌ها و شناخت آن‌ها از نزدیک، در تأسيس مدارس جديد كوشش فراوان نمود كه تأسيس مدارس، مديريت و نوشتن و نشر كتب درسى ابتدائى از جمله فعالیت‌های اوست.
وى از جمله مشهورترين و بزرگ‌ترين رجال سياسى عصر مشروطه و دوران پس از آن تا اوايل حكومت رضا شاه به شمار مى‌آيد و پست‌هاى سياسى بسيارى چون چند بار نمايندگى مجلس شوراى ملى را در مقاطع متعدد تجربه كرد.
او به همراه ديگر مبارزان در مشروطه و ملى كردن نظام ايران، قدم‌هاى فراوان برداشت. وى زندگى پر از فراز و نشيبى داشت كه در كتاب «حيات يحيى» به قلم آورده است. از جمله ديگر آثار مشهور او مى‌توان به «شهرناز» اشاره كرد كه از جمله نخستين رمان‌هايى فارسى به حساب مى‌آيد. وى هم چنين دايى همايون صنعتى‌زاده نویسنده و كارآفرين ايرانى است. او خوش‌نويسى زبردست بوده و در نستعليق مهارت داشته و از شاگردان ميرزا غلام‌رضا اصفهانى بوده است.
پدر یحیی دولت آبادی از بابی‌های مشهور عصر و در زمره «شهدای بیان» بود و خود یحیی نیز توسط میرزا یحیی صبح ازل (جانشین باب) طی لوحی به عنوان زعیم ازلی‌ها پس از صبح ازل و جانشین او معرفی شد.
وفات
وى در 1358ق برابر با4 آبان 1318 در اثر سكته قلبى در تهران درگذشت.
آثار
- شجره طيبه
- دوره زندگانى يا غضب حق اطفال
- تاريخ معاصر يا حيات يحيى
- حقيقت راجع به قرارداد مجلس
- نهال ادب
- ارمغان يحيى
- شرح حال ميرزا تقى خان امیرکبیر
- حيات يحيى
- شهرناز
منابع مقاله
ر.ک. پايگاه اطلاع‌رسانى آفتاب، صفحه شخصيت‌ها، 20 ارديبهشت 1390.