مؤسسه شیعه‌شناسی
مؤسسه شیعه‌شناسی (تأسیس: ۱۳۸۰ش)، مجموعه‌ای فرهنگی، آموزشی، پژوهشی و غیر انتفاعی در قم است که به مطالعه شیعه در مسائل گوناگون در کشورهای مختلف می‌پردازد. این مؤسسه با اهداف و انگیزه‌های شیعه‌شناختی آغاز به کار کرده و تلاش می‌کند تا فرهنگ شیعه از قبیل باورها، آیین‌ها، نمادها و ارزش‌ها را در روش‌های پژوهشی خود در عصر حاضر، مورد مطالعه قرار دهد. مؤسسه شیعه‌شناسی دارای بخش‌ها و مراکز مختلفی نظیر پژوهش، کتابخانه و انتشارات است[۱].
| نام | مؤسسه شیعه‌شناسی |
|---|---|
| نام سابق | |
| وضعیت حقوقی | مؤسسه فرهنگی، آموزشی، پژوهشی |
| هدف | شیعه شناسی، شناخت باورها، آیین‌ها، نمادها و ارزش‌های شیعه |
| رئیس | دکتر محمود تقی‌زاده داوری |
| بنیانگذاری | ۱۳۸۰ش |
| وبگاه | http://shistu.org/ |
| کد مؤلف | AUTHORCODE11729AUTHORCODE |
تأسیس
مطالعات مربوط به شیعه‌شناسی در قالب دو رشته مستقل دانشگاهی (الهیات و علوم اجتماعی)، از سال ۱۳۸۰ش، وارد مرکز مطالعات و تحقیقات شیعه‌شناسی شد و اکنون با عنوان «مؤسسه شیعه‌شناسی»، ادامه کار می‌دهد. هیئت امنای این مؤسسه، متشکل از علی‌اکبر ولایتی، محمود تقی‌زاده داوری و احمد وحید است[۲].
اهداف
دلایل متعددی در شکل‌گیری این مجموعه نقش داشته‌اند که می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- فقدان اطلاعات دقیق از اوضاع و احوال اجتماعی و فرهنگی جوامع شیعی در جهان؛
- کمبود منابع و کتاب‌های مستدل و منطقی در معرفی شیعیان جهان؛
- وجود استعدادهای قابل رشد در میان طلاب داخلی و خارجی در همکاری با مؤسسه شیعه‌شناسی؛
- تأسیس مراکز مستقل مطالعاتی شیعه‌شناسی در کشورهای آمریکا، انگلیس، فلسطین، ژاپن؛
- گسترش محسوس درس‌ها و کرسی‌های شیعه‌شناسی در دانشگاههای بزرگ دنیا پس از پیروزی جمهوری اسلامی ایران؛
- فقدان مراکز علمی تحقیقاتی در کشور، پیرامون عرصه مطالعات شیعه‌شناختی[۳].
بخش‌ها
کتابخانه تخصصی
این بخش هم‌زمان با شکل‌گیری مؤسسه ایجاد شد، تا علاوه بر جمع‌آوری مجموعه آثار مکتوب شیعیان، نوشته‌های اسلام‌شناسان و مستشرقان درباره اسلام و تشیع را گرد آورد. مجموعه کتاب‌های کتابخانه در سه بخش انگلیسی، عربی و فارسی است و مجلات، فصل‌نامه‌ها و سال‌نامه‌های تخصصی نیز در این مکان وجود دارد[۴].
بخش ترجمه و نقد واژگان شیعی
این بخش از نخستین قسمت‌هایی است که با تأسیس مؤسسه فعالیت خویش را آغاز کرد. اعضای این بخش تلاش می‌کنند تا واژگان شیعی، اعم از واژه‌های مربوط به آموزه‌ها و عقاید، اشخاص و اماکن، شهرها و سلسله‌ها، اشیاء و آیین‌های شیعیان را در دائرةالمعارف‌های بزرگ انگلیسی‌زبان، ترجمه، بازبینی و نقد کنند تا هم عالمان و پژوهشگران شیعی، از دیدگاه مستشرقان آگاه شوند و هم نقد علمی آنان صورت گیرد[۵].
بخش پژوهش
این بخش، پژوهش‌های میدانی را در عرصه جوامع شیعی دنبال می‌کند. دسترسی به اطلاعات آماری از کشورها و جماعات شیعی پراکنده در جهان (کمّی و کیفی)، مطالعه مؤسسات و نهادهای آنان، آداب، رسوم، شعائر، مناسک، آیین‌ها، باورها، نمادها، ارزش‌ها و هنجارهای آنان از اهداف این بخش است. برخی کتاب‌های منتشرشده در بخش پژوهش، ازاین‌قرار است:
- تصویر شیعه در دائرةالمعارف آمریکانا؛
- تصویر امامان شیعه در دائرةالمعارف اسلام؛
- تعدیل نابرابری‌های اجتماعی در دولت امام علی؛
- شکل‌گیری سازمان روحانیت شیعه؛
- سنت عزاداری و منقبت‌خوانی در تاریخ شیعه امامیه؛
- عالمان شیعه؛
- جغرافیای سیاسی شیعیان منطقه خلیج فارس؛
- تاریخ تشیع در آذربایجان؛
- جهاد شیعه در دوره اول عباسی؛
- جنبش حسنیان؛ ماهیت فکری و تکاپوهای سیاسی[۶].
راه‌اندازی رشته شیعه‌شناسی در دانشگاه‌ها
این بخش می‌کوشد تا سرفصل دروس رشته شیعه‌شناسی را در سه گرایش کلام، تاریخ و جامعه‌شناسی تهیه و تدریس نماید[۷].
تهیه گزارش از مراکز شیعه‌شناسی جهان
در این بخش، سایت‌های دانشگاه‌ها و مراکز علمی و تحقیقاتی کشورهای مختلف جهان پیرامون عرصه شیعه‌شناختی بررسی می‌شود[۸].
بخش رسانه‌های مکتوب و مجازی
- پایگاه اطلاع‌رسانی مؤسسه شیعه‌شناسی که در سال ۱۳۸۴ش، راه‌اندازی شد. در این پایگاه اطلاعات بخش‌های مختلف مؤسسه و نشریات آن قابل مشاهده است.
- سایت اینترنتی جهان شیعه درباره اخبار مختص شیعیان جهان که در سال ۱۳۸۵ش، راه‌اندازی گردید.
- فصلنامه شیعه‌شناسی که در بهار ۱۳۸۲ش، اولین شماره آن منتشر شد. این نشریه به‌منظور ارائه تحقیقات انجام‌شده در عرصه‌های گوناگون شیعه‌پژوهی منتشر می‌شود..
- فصلنامه بانوان شیعه: نشریه‌ای مستقل درباره مسائل مهم مربوط به زنان با رویکرد اسلامی شیعی. شماره اول این نشریه در پاییز ۱۳۸۳ش، منتشر شد.
- ماهنامه اخبار شیعیان که اخبار مربوط به وقایع، حوادث و رویدادهای مختلف جوامع شیعی و ارتقای آگاهی شیعیان از اوضاع داخلی خود و سیاست‌های دولت‌های غیر شیعی نسبت به شیعیان را دنبال می‌کند. شماره ابتدایی این نشریه در ۱۳۸۴ش، انتشار یافته است[۹].
بخش انتشارات
آثار نخستین مؤسسه شیعه‌شناسی در انتشارات امیرکبیر صورت می‌گرفت، اما در سال ۱۳۸۳ش، فعالیت رسمی مؤسسه آغاز شد و تمام آثار خود را به چاپ می‌رساند. برخی از آثار چاپ‌شده در این بخش ازاین‌قرار است:
- کاشان در مسیر تشیع؛
- نیایش عارفان؛ شرح حکمت و معنویت شیعی در دعای کمیل؛
- دوره شکل‌گیری تشیع دوازده‌امامی؛
- تاریخ حدیث شیعه؛
- ژئوپولوتیک شیعه و نگرانی غرب از انقلاب اسلامی[۱۰].
پانویس
منابع مقاله
وابسته‌ها
تاریخ تشیع از آغاز تا پایان غیبت صغری
سنت عزاداری و منقبت خوانی در تاریخ شیعه امامیه
تصویر خانواده پیامبر(ص) در دائرةالمعارف اسلام (ترجمه و نقد)
شیعه‌پژوهی و شیعه‌پژوهان انگلیسی زبان
تاریخ سیاسی شیعیان اثنی عشری در ایران (از ورود مسلمانان به ایران تا تشکیل حکومت صفویه)
شیعیان عرب مسلمانان فراموش شده