مقالة في الفصد
مقالة فى الفصد تألیف امين‌الدوله بن تلميذ (466-560ق) به زبان عربى است. فصد از جمله شيوه‌هاى درمان در طب سنتى است كه در آن با خون‌گيرى از بيمار درصدد معالجه بيمارى يا حفظ صحت شخص برمى‌آيند. از دوران كهن اين شيوه درمان و معالجه مورد توجه پزشکان بوده است از اين‌رو نگاشته‌هاى فراوانى دراين‌باره چه به صورت مستقل و چه در لابه‌لاى مباحث طبى به رشته تحرير درآمده است.
| مقالة في الفصد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن تلمیذ، هبةالله بن صاعد (نویسنده) حمامی، صبحی محمود (محقق) |
| ناشر | معهد التراث العلمي العربي، منشورات جامعة حلب |
| مکان نشر | حلب - سوریه |
| سال نشر | 1417 ق یا 1997 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | پزشکی سنتی - متون قدیمی تا قرن 14 حجامت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | RM 182 /الف2م7 |
مقاله فى الفصد كه «الفصد، الامينيه فى‌الطب» و «مقاله الامينيه» نيز خوانده شده است از جمله نگاشته‌هاى مستقل پيرامون مبحث فصد است كه به قلم طبيب مشهور اسلامى ابن تلميذ به رشته تحرير درآمده است. از سال نگارش اين اثر اطلاعى نداريم. همين‌طور از انگيزه مؤلف براى نگارش اين رساله گزارشى به دست ما نرسيده است كه البته شايد انگيزه او در تحرير اين مباحث اهميت آن در ميان مباحث طبى باشد.
ساختار
كتاب در ده باب به رشته تحرير درآمده است. مؤلف در اين اثر به آراء اطباء خاص كمتر استناد مى‌كند، بلكه آنچه تحرير مى‌كند دستورالعمل‌گونه و بدون پرداختن به اقوال و نقد و كنكاش است.
گزارش محتوا
مقاله فى الفصد از جمله نگاشته‌هاى مستقل پيرامون مبحث فصد است كه چاپ و منتشر شده است. از سويى اين مقاله مختصر است و خواننده را خسته نمى‌كند و از سوى ديگر مبحثى از مباحث مهم از آن فروگذار نشده است.
قلم مؤلف در تحرير مباحث و چگونگى چينش مطالب نيز خواننده اين اثر را دچار سردرگمى نمى‌كند.
ترجمه اين اثر به زبان فرانسوى كه همراه اصل كتاب به چاپ رسيده نيز بازگو كننده اهميت اين رساله است.
مطالب مطرح شده در ابواب مختلف كتاب به ترتيب چنين است:
- حد و تعريف فصد.
- اغراض و اهداف فصد.
- بيان کیفیت فصد به صورت اجمالى و کیفیت فصد شرايين و رگ‌هاى غابره.
- فوائد بستن بازو در هنگام فصد و کیفیت رباط اول و دوم.
- تعداد رگ‌هايى كه فصد آنها جائز است و کیفیت فصد هر يك.
- علت و فوائد فصد هر رگ از رگ‌هايى كه فصد آن جائز است.
- بيمارى‌هايى كه فصد براى آنها سودمند است.
- بيماريهايى كه فصد براى آنها مضر است.
- جبران و تدارکخطاهايى كه در فصد ممكن است اتفاق بيفتد.
- شروط آن كه مى‌خواهد فصد كند. (فاصد).
وضعيت كتاب
كتاب مقاله فى الفصد به تحقيق دكتر صبحى محمود حمامى و همراه با مقدمه مفصل او پيرامون فصد و زندگى‌نامه ابن تلميذ و بر اساس چند نسخه خطى تصحيح و به چاپ رسيده است.
علاوه بر تصحيح متن، دكتر حمامى متن عربى را به فرانسوى ترجمه نموده كه اين ترجمه نيز همراه متن آن آمده است. پاورقى‌هاى كتاب به گزارش اختلاف نسخ اختصاص دارد.
در پايان نيز مصطلحات تشريح همراه با توضيح مختصر و ذكر معادل آنها، داروهايى كه در متن آمده است و نيز فهرست اعلام، كتب و امراض تنظيم شده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب
وابسته‌ها
ابن تلمیذ، هبةالله بن صاعد (نویسنده)