شرح الحلقة الثالثة، الأصول العملية
شرح الحلقة الثالثة، الأصول العملية، تقریرات درس سید کمال حیدری در شرح حلقه سوم از کتاب «دروس في علم الأصول»، معروف به «الحلقات»، تألیف سید محمدباقر صدر، قسمت اصول عملیه و مباحث تعارض بوده که به قلم علی عبادی، به رشته تحریر درآمده است.
| شرح الحلقة الثالثة، الأصول العملية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حیدری، کمال (نويسنده) عبادی، علی حمود (محرر) |
| عنوان‌های دیگر | شرح الحلقة الثالثة الأصول العملية للشهيد السعيد آيةالله العظمي السيد محمد باقر الصدر قدس‌سره دروس في علم الاصول. برگزيده. شرح |
| ناشر | دار فراقد |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | مجلد1 الی 6: 2012م , 1433ق , |
| شابک | 978-964-2902-80-4 |
| موضوع | اصول فقه شيعه صدر، سید محمدباقر، 1931 - 1979م. دروس في علم الاصول - نقد و تفسير |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 6 |
| کد کنگره | BP 159/8 /ص4 د40213* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
حلقه سوم از حلقات شهید صدر، شامل سلسله دروس استدلالى و تحلیلى در باب مسائل اصول فقه شیعه است. شهید صدر در ارائه مباحث و تحلیل مسائل، داراى متد جدیدى بود. توجه به مقتضیات زمان و طرح مسائل روز و تغییر دادن مسائل قدیمى و بررسى عمیق و کارشناسه‌گانه در مسائل تجربى، از ویژگی‌هاى سیستم فکرى اوست. وى در این اثر، ضمن طرح کلیاتى در تعریف علم اصول، تقسیم حکم، تفاوت امارات و اصول، به مبحث قطع و حجیت آن پرداخته و به دنبال آن از دلایل محرزه، مثل دلیل شرعى لفظى و غیر لفظى، معانى حروف، دلالات، مفاهیم، حکم ظاهرى و نظریه حق الطاعه، بحث کرده است[۱].
اثر حاضر که شرح این کتاب می‌باشد، در شش جلد تنظیم شده است. جلد اول، با دو مقدمه از مؤسسه فکری و فرهنگی امام جواد(ع) و مقرر آغاز شده است.
در مقدمه نخست، به موضوع کتاب و شرح آن توسط یکی از بارزترین شاگردان شهید صدر و تقریر و تنظیم آن به روشی علمی و درسی که مفید برای طلاب و دانش‌پژوهان باشد، اشاره شده است[۲].
در مقدمه مقرر، ابتدا به تصنیفات شهید صدر اشاره گردیده[۳] و سپس ضمن بیان امتیازات کتاب «الحلقات» و ذکر قسمتهای مختلف آن[۴]، به آراء و نظریات اصولی شهید صدر اشاره شده[۵] و سپس روش سید کمال حیدری در شرح حلقه سوم، تشریح شده است[۶]. در پایان نیز روش مقرر در تقریر کتاب، توضیح داده شده است[۷].
از جمله نقاط مهم و قابل ذکر در روش شارح در شرح حلقه سوم که بدان اشاره شده، آن است که ایشان قبل از ورود به شرح مطالب، به بیان مقدماتی که بحث متوقف بر آن می‌باشد، پرداخته است که از جمله آنها عبارتند از بیان تاریخ مسئله و اصول موضوعه‌ای که مسئله‌ای مورد بحث، متکی بر آنهاست، به‌اضافه بیان ثمرات آن مسئله در مباحث فقهی. ویژگی مهم دیگری که در روش ایشان وجود دارد و در کنار ویژگی پیشین اهمیت پیدا می‌کند، آن است که دانش‌پژوه در خلال اطلاع از دیگر نصوص اصولی مطرح‌شده پیرامون هر مسئله، به تمرین و ممارست در مسائل اصولی تشویق شده تا دیدی جامع و فراگیر نسبت به مسائل اصولی پیدا کند. ویژگی دیگر روش ایشان، آن است که وی در هنگام ورود به مباحث، با انضمام اقوال و آراء مختلف در بحث با اسلوبی زیبا و متین، ابتدا به توضیح کامل مسئله پرداخته و سپس اقدام به تطبیق مطالب بر عبارات کتاب نموده است؛ طریقه‌ای که در خواننده، برانگیزاننده احساس اهمیت بحث می‌باشد. در پایان شرح نیز به مهمترین مباحث و تعلیقات یا اشکالات متعلق به هر مسئله، پرداخته است[۸].
ازآنجاکه ماده شرح کتاب حاضر، عبارت است از مجموعه‌ای از دروس ارائه‌شده، لذا تقریر آن به شکل حاضر، مستلزم به‌کارگیری روشی خاص بود که می‌توان آن را در امور زیر، خلاصه نمود:
- حفظ تسلسل مباحث به‌گونه‌ای که در متن اصلی، ارائه شده است؛ به‌غیر از برخی مباحث که اقتضای تنظیم آنها، تقدیم و تأخیر بوده است.
- تبیین مباحث به‌واسطه جعل و قرار دادن عناوین فرعی، به‌منظور تسهیل مطالعه و فهم محتوا و مضمون بحث.
- تدوین مباحث و گسترش مطالب آن در سایه مراجعه به برخی از مصادر دیگر.
- قرار دادن فهرست اجمالی در ابتدای هر بحث که متضمن مهمترین موضوعات مطرح‌شده در آن بحث می‌باشد، به‌منظور ارائه تصویری اجمالی از مطالب.
- وضع تعلیقات به‌منظور شرح عبارات مبهم متن در پایان هر مبحث.
- تشریح مطالب به‌واسطه ذکر مسائل مربوط به هر بحث از جمله مناقشات و اقوال مطرح‌شده پیرامون آن، در پایان هر مسئله، به‌منظور عدم تداخل آن با مباحث حلقه سوم.
- ارائه خلاصه مطالب در انتهای هر بحث.
- مقرر چون دریافته است که برخی از نصوص کتاب، نقل به معنا شده است، لذا اقدام به اخراج آن نصوص و تخریج آنها از مصادر اصلی نموده است[۹].
فهرست مطالب و منابع هر جلد، در انتهای همان جلد آمده و در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع[۱۰]، توضیحات مختصری پیرامون برخی از مطالب متن، ارائه گردیده است[۱۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: بی‌نام، ص281
- ↑ ر.ک: مقدمه اول، ص7-8
- ↑ ر.ک: مقدمه دوم، ص9
- ↑ ر.ک: همان، ص11
- ↑ ر.ک: همان، ص13
- ↑ ر.ک: همان، ص14
- ↑ ر.ک: همان، ص15
- ↑ ر.ک: همان، ص14-15
- ↑ ر.ک: همان
- ↑ مثلا ر.ک: پاورقی، ج1، ص183
- ↑ مثلا ر.ک: همان، ص192
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- بی‌نام، «فقه و اصول (تعداد منابع: 62 اصلى و 5 ارجاعى)»، پایگاه مجلات تخصصى نور، مجله: کتاب‌هاى اسلامى، پاییز و زمستان 1385، شماره 26 و 27 (16 صفحه، از 273 تا 288).