فن السيرة

فن السيرة، اثر احسان عباس، کتابی است در معرفی مبانی و زیرساخت‌های زندگی‌نامه‌نویسی، به زبان عربی.

فن السيرة
پدیدآوران	[[ ]] ( )
کد کنگره	‏‎

اهمیت کتاب

آنچه باعث اهمیت کتاب می‌گردد، این است که با مطالعه این اثر و آشنا شدن با زمینه‌های فکری و فرهنگی مختلف که در آن آمده، قادر خواهیم بود فرهنگ‌های دیگر را در درون فرهنگ خود، هضم و درباره آن‌ها، تأمل کنیم؛ تأملی که می‌تواند آغازگر تفکر و خلاقیت در حوزه زندگی‌نامه‌نویسی باشد.

ساختار

کتاب با مقدمه مؤلف آغاز گردیده و مطالب در پنج بخش، سامان‌دهی شده است.

گزارش محتوا

زندگی‌نامه، نوشته‌ای است مربوط به شرح و توصیف رخدادها و روند زندگی یک فرد خاص. چنین نوشته‌ای درعین‌حال ما را با فکر، اندیشه و تجربه‌های آن انسان مشخص، آشنا می‌کند. مطالعه زندگی‌نامه، وسعت دید و تفکر و نیز اندیشه‌های انتقادی را به ارمغان می‌آورد. اثر حاضر، کتابی است که مخاطب را به‌طور دقیق و زیرساختی با مفهوم زندگی‌نامه آشنا می‌کند و نیز مسائل مربوط به آن را واشکافی کرده و به‌دقت و با تکیه بر اسناد معتبر و مختلف، تحلیل می‌نماید.

نویسنده در این کتاب، به معرفی و توضیح درباره زندگی‌نامه‌های عربی و غربی، به‌موازات هم و به شکل مختصر، اما مفید پرداخته است. فن السيرة، باعث می‌شود که مخاطب با نوع تفکر زندگی‌نامه‌نویسان بزرگ و نیز برجسته‌ترین کتاب‌های نوشته‌شده در این زمینه، آشنایی یابد.

نویسنده در مقدمه که آن را در سال 1965م، نوشته، به تعریف سیره و بیان نقش آن در فرهنگ، تمدن و ادب عرب، پرداخته است.

در بخش نخست، به‌منظور بحث و بررسی تاریخ سیره‌نویسی در میان مسلمانان، ابتدا به بحث پیرامون تأثیر تاریخ در تمدن‌های کلاسیک یونانی، رومی و مصر باستان و نظریه‌های مختلف پیرامون فهم و فلسفه تاریخ، از جمله دیدگاه علمای بزرگی همچون ابن خلدون، سخاوی، ابن جوزی در این زمینه پرداخته شده و سپس، به کتاب‌هایی مانند «تاریخ دمشق» ابن عساکر، «تاریخ اصفهان» ابونعیم، «تاریخ بغداد» ابن خطیب اشاره گردیده است و این کتب، تراجم رجال معروف از علمای هر شهر، دانسته شده است.

در ادامه، سایر کتب تراجم در میان مسلمانان، از جمله «مغازی» واقدی، «أنساب الأشراف» بلاذری، «الروض الأنف»، «السيرة الحلبية»، «سيرة الحسن البصري» بلاذری، «الرسائل الصغيرة» و «مثالب الوزيرين» ابوحیان، «سيرة سيبويه المصري» ابن زولاق مورد بحث قرار گرفته است.

در بخش دوم، ضمن مقایسه سیره‌نویسی در جهان اسلام با سیره‌نویسی در غرب، سیر تطور و تکامل سیره‌نویسی در جهان اسلام، از درج شرح‌حال‌های مختصر و جرح و تعدیل صرف، به‌سوی سیره‌نویسی فنی، مورد بحث و کنکاش قرار گرفته است. نویسنده، قرن هجدهم میلادی را به دلیل تمایل نویسندگانی همچون دکتر «جانسون» و «بوزول»، به دقت و امانت در امر سیره‌نویسی، «عصر نهضت» در تاریخ سیره‌نویسی انگلیسی نامیده و به بررسی شیوه کار ایشان، در موضوع شرح‌حال‌نویسی، پرداخته و سپس این موضوع را با بررسی شیوه کار نویسندگانی از غرب همچون «لیتون ستراتشی»، «اندریا موروا»، «ادموند بلندن» و «استیفان اتسفایج» و مقایسه آنها با نویسندگان مسلمانی همچون محمدحسین هیکل نویسنده کتاب «حياة محمد(ص)»، شفیق غربال، محمد سعید عریان نویسنده کتاب «حياة الرافعي»، عباس محمود عقاد نویسنده کتاب «عبقريات الإسلامية»، میخائیل نعیمه و علی ادهم نویسنده کتاب «منصور الأندلس»، پی گرفته است.

مؤلف در بخش سوم، به بیان مرحله و درجه فنی و ویژگی‌های سیره‌نویسی فنی پرداخته است. وی مهم‌ترین مسائلی را که نویسنده در امر سیره‌نویسی باید بدان اهتمام داشته باشد، توجه به چگونگی نمو و تطور و تغییر شخصیت افراد در مراحل مختلف زندگی و نیز توجه به تأثیر رخدادهای گوناگون در آن، دانسته است.

در بخش چهارم، به‌صورت کلی، به موضوع شرح‌حال‌نویسی و ارائه اطلاعات شخصی که در اصطلاح، بدان روزمه‌نویسی گفته می‌شود، پرداخته شده و در بخش پنجم، این موضوع در ادبیات عرب، مورد بررسی قرار گرفته است.

وضعیت کتاب

فهارس کتاب، شامل فهرست موضوعات، اعلام و منابع مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع، به درج لاتین اسامی و اعلامی که در متن ذکر گردیده، پرداخته شده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. رنجبر رفیع، سکینه، «ترجمه کتاب فن السيرة، تألیف احسان عباس و نقد رویکرد تألیفی نویسنده به این فن»، پایان‌نامه، دولتی، ‌وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ‌دانشگاه محقق اردبیلی، ‌دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 1393، کارشناسی ارشد، به آدرس:

https://ganj-old.irandoc.ac.ir/articles/793654