ثابت بن قره
أبوالحسن ثابت بن قرة بن مروان بن ثابت بن كرايا بن ابراهیم بن كرايا بن مارينوس حرانى (211-288ق)، مشهور به صابى، پزشک و فيلسوف و ریاضی‌دان، موسیقی‌دان، از بزرگترین مترجمان زبان یونانی و سریانی دوره‌ى عباسى،
| نام | ثابت بن قره |
|---|---|
| نامهای دیگر | ابن قره الحرانی
حرانی، ثابت بن قره |
| نام پدر | قره |
| متولد | 21 ماه صفر سال 211ق |
| محل تولد | منطقه حران ترکیه |
| رحلت | 28 صفر سال 288ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | الذخيرة في علم الطب |
| کد مؤلف | AUTHORCODE03181AUTHORCODE |
ولادت
در پنج شنبه 21 ماه صفر سال 211ق، در منطقه حران، ديده به جهان گشود.
تحصیلات
او در ابتداء در زادگاهش به پيشه صرافى اشتغال داشت، ولى پس از مدتى به بغداد رفته و با پيوستن به حلقه درسى محمّد بن موسى كه از ديار روم بازگشته بود، به تحصيل علوم همت گماشت، به گونه‌اى كه در علوم طبيعى- خصوصاً طب و نجوم- سرآمد هم‌روزگاران خود شد.
وى به زبان‌هاى يونانى و سريانى مسلط بوده و از اين رو بسيارى از آثار يونانيان- خصوصاً جالینوس - را پس از جمع‌آورى، به عربى ترجمه نموده است كه از آن جمله مى‌توان به جمع‌آورى كتاب سوء مزاج مختلف جالینوس و يا كتاب أدويه مفرده جالینوس اشاره كرد.
وى صابى مذهب بوده، هر چند به سبب پاره‌اى از انديشه‌هاى انحرافى‌اش از سوى هم‌كيشانش طرد شد و اين باعث شد تا وى مدتى در ظاهر اظهار توبه و پشيمانى كند، ولى گويا اين پشيمانى‌ها تنها زبانى بوده، از اين رو رديه‌هايى بر انديشه‌هاى انحرافى او از سوى علماى اسلامى تأليف شد.
از شاگردان او مى‌توان به عيسى بن أسيد نصرانى اشاره كرد كه نزد ثابت ارج و قرب ويژه‌اى داشت. همچنين از ابن يوسف معروف به ابن أبى الثناء به عنوان شاگرد او در فلسفه و طب ياد شده است.
جايگاه علمى
وى در دربار عباسيان- خصوصاً معتضد عباسى- جايگاه ارزنده‌اى داشته است، به گونه‌اى كه در دربار معتضد منصب منجمى به او اعطاء شده بود.
بیشترین شهرت ثابت بن قره به واسطه طرح نظریه «حرکت نوسانی اعتدالین» است که برای توضیح این حرکت، فلک تازه‌ای بر هشت فلک نجوم بطلمیوس افزود و منجمان پس از او نیز این نظریه را پذیرفتند.
ابن ابى اصبيعه درباره او مى‌نويسد: «كسى در روزگار ثابت بن قره در طب و فلسفه هم شأن او نبود».
این دانشمند نقش مهمی را در پر بار کردن فرهنگ اسلامی از طریق ترجمه آثار یونانی و سریانی به زبان عربی داشت. وی آثار جاودانی در طب، فلسفه و نجوم از خود برجا گذاشته است و نوشته‌های او در رشته ریاضی، تأثیر بسیار زیادی در دانشمندان مسلمان داشته و علاوه بر مسلمین، نظریات علمی او در سراسر قرون وسطی در مغرب زمین شنیده می‌شد.
وفات
وى در 28 صفر سال 288ق در حالى كه 77 سال داشت، در بغداد درگذشت.
آثار
تعداد آثار وى را بيش از صد اثر بر شمرده‌اند كه بيشتر آن‌ها در فلسفه و علوم طبيعى است. برخى از آثار او عبارت است از:
1. «المسائل الطبيۀ»؛
2. «كتاب فى النبض»؛
3. «كتاب وجع المفاصل والنقرس»؛
4. «جوامع كتاب باريمينياس»؛
5. «جوامع كتاب أنالوطيقا الأولى»؛
6. «اختصار المنطق»؛
7. «كتاب فى مراتب العلوم»؛
8. «كتاب أصناف الأمراض»؛
9. «كتاب فى الأعداد المتحابة»؛
10. «كتاب فى الشكل القطاع»؛
11. «كتاب فى حالة الفلك»؛
12. «كتاب القرسطيون»؛
13. «كتاب فى الهيئة»؛
14. «كتاب فى الأخلاق»؛
15. «كتاب تسهيل المجسطى»؛
16. «كتاب فى تدبير الأمراض الحادة»؛
17. «رسالة فى الجدرى والحصبة»؛
18. «كتاب فى مقدمات أقليدس»؛
19. «مقالة فى وجع المفاصل»؛
20. «كتاب فى تدبير الصحة»؛
21. «تركيب الأفلاك»؛
22. «مسائل فى الموسيقى»؛
23. «طبائع الكواكب»؛
24. «علة الكسوف و الخسوف»؛
25. «كتاب الهندسة»؛
26. «كتاب تشريح الرحم»؛
البته از انبوه اين آثار- جز نقل اقوالى در آثار ديگران- اكنون چيزى به دست ما نرسيده است.