اسنوی، عبدالرحیم بن حسن
اِسْنَوى، ابومحمد عبدالرحيم بن حسن بن على قرشى اموى (۷۰۴-۷۷۲ق)، ملقب به جمال‌الدين، محدث، فقيه شافعى مذهب قرن هشتم و اديب مصرى.
| نام | اسنوی، عبدالرحیم بن حسن |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | حسن |
| متولد | 704ق |
| محل تولد | اسنا مصر |
| رحلت | 772 ق |
| اساتید | بوسى، عبدالقادر بن ملوك، حسن بن اسد بن اثير، عبدالمحسن ابن احمد صابونى |
| برخی آثار | طبقات الشافعية (للأسنوي) |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00492AUTHORCODE |
تولد
ایشان در سال704ق در شهر اسنا، از شهرهاى صعيد مصر، زاده شد. وى در زادگاه خود قرآن را حفظ كرد و پس از فراگيرى علوم مقدماتى در 721ق، از زادگاهش به قاهره مهاجرت كرد و به تحصيل علوم اسلامى پرداخت.
اساتید
وى نزد مشايخى چون دبوسى، عبدالقادر بن ملوك، حسن بن اسد بن اثير، عبدالمحسن ابن احمد صابونى، يونس بن ابراهیم عسقلانى و ديگران حديث شنيد و از مجدالدين ابوبكر بن اسماعيل زنكلونى يا سنكلونى، قطب‌الدين محمد بن عبدالصمد سنباطى، تقى‌الدين سبکى، جلال‌الدين قزوينى، جمال‌الدين احمد بن محمد وجيزى و ديگران فقه آموخت. افزون بر اين، وى نزد ابوحيان غرناطى و ابوالحسن على بن احمد انصارى نحوى، پدر سراج‌الدين ابن ملقن، به فراگيرى علم نحو پرداخت. همچنين علوم عقلى را از علاءالدين قونوى، بدرالدين تسترى و ديگران آموخت.
تدریس
وى از 727ق در مدارس مشهور قاهره چون آقبغاويه، ملكيه، فارسیه، فاضليه، ناصريه و منصوريه و نيز در جامع ابن طولون به تدريس پرداخت. در 759ق سرپرستى بيت المال و حسبه را بر عهده گرفت، ولى به سبب مشاجره‌اى كه در 762ق بين او و وزير ابن قزوينه پيش آمد، از حسبه كناره گرفت و در 766ق، سرپرستى بيت‌المال را نيز رها كرد.
وى از نظر علمى در زمان خود، از شهرت بسزايى برخوردار بود تا آنجا كه او را «شيخ الشافعيه» نامیده‌اند و از سراسر مصر برای فراگيرى علوم نزد وى گردمى‌آمدند.
شاگردان
وى شاگردان بسيارى در فقه تربيت كرد و به گفتۀ ابن قاضى شهبه، بسيارى از علماى مصر از شاگردان او بوده‌اند. از جملۀ آنان محب‌الدين محمود، بدرالدين حسن و صدرالدين عبدالكريم فرزندان علاءالدين قونوى، بهاءالدين على بن محمد اَقْفَهسى، جمال‌الدين سيوطى، برهان‌الدين ابراهیم بن موسى ابناسى، سراج‌الدين ابن ملقن، بدرالدين محمد بن بهادر زركشى و شهاب‌الدين‌احمد بن ابوالقاسم اخمیمى را مى‌توان نام برد.
وفات
به گفتۀ بيشتر مورخان، وى در سال 772ق به طور ناگهانى درگذشت و پس از آن‌كه ظاهراً در جامع حاكم بامرالله، بر جنازۀ او نماز گزاردند، در نزدیکى مقابر صوفيه به خاک سپرده شد[۱].
آثار
تأليفات بسيارى از وى در زمینه‌هاى فقهى، اصولى و ادبى بر جاى مانده است كه عبارتند از:
- التمهيد في تخريج الفروع على الاصول؛
- طبقات الشافعيه؛ این کتاب كه تأليف آن در 769ق پایان يافت، از مهم‌ترين آثار اسنوى به‌شمار مى‌آيد. وى در این اثر، از عصر محمد بن ادريس شافعى به ترتيب حروف الفبا به شرح حال شافعيان پرداخته است.
- الكلمات المهمة في مباشرة اهل الذمة؛
- الكواكب الدرى فيما يتخرج على الاصول النحوية من الفروع الفقهية؛
- نهایة السؤل في شرح منهاج الوصول الى علم الاصول؛
- مطالع الدقائق في تحرير الجوامع و الفوارق؛
- ايضاح المشكل في احكام الخنثى المشكل؛
- تذكرة النبية في تصحيح التنبية؛
- التنقيح فيما يرد على التصحيح؛
- جواهر البحرين في تناقض الحبرين؛
- طراز المحافل في الغاز المسائل و....
پانویس
- ↑ ضیائی، علی اکبر، ج8، ص711-712
منابع مقاله
ضیائی، علی اکبر، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول 1377