آیین وهابیت
آيين وهابيت، تأليف آيت‌اللّه حاج شيخ جعفر سبحانى تبريزى است. در این رساله كليات مسائل مورد اختلاف وهابيون با ساير طوائف اسلامى، عنوان شده و از طريق کتاب و سنت، نظريۀ اسلام را روشن نموده است.
| آیین وهابیت | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سبحانی تبریزی، جعفر (نویسنده) |
| ناشر | جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی |
| مکان نشر | قم - ایران |
| چاپ | 1 |
| موضوع | وهابیه - دفاعیه‌ها و ردیه‌ها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 238/6 /س2آ9 1300 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
انگيزۀ تأليف
در انگيزۀ تأليف این گونه آثار بايد گفت كه چاپ و نشر کتاب‌ها، مقالات و ايراد سخنرانى‌هاى متفاوت عليه شيعه و ديگر فرق اسلامى، هر انديشمند دلسوزى را، وادار به پاسخگویى مى‌نمايد. در دو قرن اخير با شكل‌گيرى و قوت گرفتن وهابيون، بر كثرت و تنوع این گونه کتاب‌ها و مقالات افزوده شده است.
به جرأت مى‌توان گفت كه امروزه، غالب مطالبى كه عليه شيعه و برخى معتقدات اسلامى، چاپ و نشر مى‌گردد، به طور مستقيم يا غير مستقيم به این سر نخ مى‌رسد. تهمت زدن به شيعه، كار رايجى شده است، خصوصا كه انقلاب شكوهمند اسلامى ایران خارى در چشم استعمارگران بوده و هست.
بنابراین از اولین گام‌هاى تبليغ افكار ترقى شيعه و علوم اهل‌بيت عليهم‌السلام در جنبه‌هاى مختلف، پاسخ به شبهات و ايرادات بنى‌اسرائيلى است كه از طرف وهابيون مطرح و نشر مى‌گردد. این تأليف نيز در این راستا ارائه شده است.
مصنف محترم غير از کتاب مورد بحث، در بررسى و رد افكار وهابيون، تأليفات ديگر نيز به رشتۀ تحرير در آورده است.
یکى از آنها «مفاهيم القرآن» (كه در واقع تفسير موضوع قرآن است) مى‌باشد. در جلد نخست آن بحث توحيد در عبادت مطرح شد كه پيرامون توحيد و شرك (كه محور نقد وهابيون بر شيعه و ديگر فرق اسلامى است) از نظر قرآن سخن رانده است.
کتاب ديگر «توسل به ارواح مقدسه» نام دارد، مربوط به مسائل توسل به ارواح مقدسه است كه وهابيون در آن مورد قلم فرسايى فراوانى نموده‌اند.
تأليف ديگر جلد سوم کتاب «فرهنگ عقايد و مذاهب اسلامى» است كه در تبيين انديشه‌هاى ابن تيمیه و محمد بن عبدالوهاب در دو بخش تاريخچه و ريشۀ اعتقادات و عقايد و انديشه‌هاى وهابيون به زبان فارسی نگاشته شده است.
تأليف ديگر مصنف «بحوث في الملل و النحل»، جلد چهارم در عقايد ابن تيمیه و محمد بن عبدالوهاب.
ساختار و گزارش محتوا
اين کتاب از یک پيشگفتار و بيست فصل تشكيل شده است.
در پيشگفتار، مطالبى از قبيل: لزوم تشكيل یک كنگرۀ علمى اسلامى برای حل اختلافات فكرى فرقه‌هاى مختلف اسلامى با شرايط خاص، بيان وضعيت فعلى ادارۀ حرمین شريفين و دور بودن این شيوه از مقصد قرآن، بيان مختصرى از کتاب‌هاى چاپ عربستان عليه شيعه و توصيه به شناخت فرقه‌هاى اسلامى از جمله شيعه از منابع اصلى آنها.
فصل اول: در زندگانى پایه‌گذار مسلك وهابيت محمد بن عبدالوهاب نجدى، آغاز فعاليت فكرى او، ديدگاه آلوسى، عباس محمود عقاد، و چند تن ديگر راجع به محمد بن عبدالوهاب و وهابيون.
فصل دوم: بحثى است در وهابيون و تعمیر قبور اولیاء خدا، نظريۀ قرآن دربارۀ تعمیر قبور، امت اسلامى و تعمیر قبور، حديث أبى الهياج و اشكالات آن، وهابيت در كشمكش تناقض مكتب و عمل مسلمانان.
فصل سوم: در بحث مسجد سازى در كنار قبور صالحان، دلايل وهابيان بر تحريم بناى مسجد بر جوار قبور اولیاء و نظر ما در این موضوع.
فصل چهارم: زيارت قبور مؤمنان از نظر کتاب و سنت، شامل قرآن و زيارت قبور، احاديث و زيارت قبور، زنان و زيارت قبور.
فصل پنجم: آثار سازندۀ زيارت قبور شخصيت‌هاى مذهبى، زيارت قبر پيامبر(ص) گواهى از قرآن، احاديث پيرامون زيارت پيامبر گرامى(ص)، دلايل وهابيون در تحريم سفر برای زيارت قبور.
فصل ششم: برگزارى دعا و نماز نزد قبور اولیا.
فصل هفتم: توسل به اولیاى الهى، توسل به حق سائلان، توسل به حق پيامبر(ص)، توسل به پيامبر به حق پيامبر و پيامبران پيشين. توسل به شخص پيامبر(ص)، توسل به ذات پيامبر(ص)، سيرۀ مسلمانان در مسالۀ توسل.
فصل هشتم: بحثى در این سؤال كه آيا بزرگداشت مواليد و وفيات اولیاى خدا بدعت است؟
فصل نهم: تبرک و استشفاء به آثار اولیا.
فصل دهم: توحيد در عبادت و پرستش، تحديد عبادت و تعريف كامل آن، دو نمونۀ ناقص از عبادت خضوع و تذلل، عبادت خضوع بى‌نهایت، مقصود از لفظ «رب» چيست؟ اساس حل نزاع.
فصل يازدهم: استمداد از اولیاى خدا در حال حيات.
فصل دوازدهم: استمداد از ارواح اولیاى الهى، بحثى در مرگ فناى انسان نيست، قرآن و بقاى ارواح، واقعيت انسان همان روح است، قرآن و امكان ارتباط با جهان ديگر، شعيب با ارواح گذشتگان سخن مى‌گوید، قرآن بر پيامبران درود مى‌فرستد، درود بر پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌و‌سلم در حال تشهد و نتيجۀ بحث.
فصل سيزدهم: طلب شفاعت از اولیاى خدا، دلايل ما بر استوارى درخواست شفاعت، درخواست شفاعت همان درخواست دعاء است، قرآن و درخواست دعا از افراد شايسته، احاديث اسلامى و سيرۀ صحابه، طلب شفاعت در حال ممات.
فصل چهاردهم: بررسى دلايل وهابيها دربارۀ منع درخواست شفاعت، درخواست شفاعت شرك است، شرك مشركين به خاطر شفاعت از بت‌ها بود، درخواست حاجت از غير خدا حرام است، شفاعت حق مختص خدا است، درخواست شفاعت از مرده لغو است.
فصل پانزدهم: آيا اعتقاد به سلطۀ غيبى مايۀ شرك است؟ نظريۀ وهابيون، سلطۀ غيبى يوسف، سلطۀ غيبى موسى، سلطۀ غيبى مسلمان، مسيح و سلطۀ غيبى، آيا درخواست كارهاى خارق العاده شرك است، سليمان تخت بلقيس را مى‌خواهد.
فصل شانزدهم: خداوند را به حق و مقام اولیا سوگند دادن، سوگند دادن خدا به منزلت اولیا، امیرمؤمنان و سوگند دادن خدا به مقام اولیا، وقوع این نوع سوگندها در اسلام.
فصل هفدهم: سوگند به غير خدا، دلايل ما بر جواز قسم به غير خدا، مذاهب چهارگانه و سوگند به غير خدا.
فصل هيجدهم: نذر بر اهل قبور.
فصل نوزدهم: نداى اولیاى الهى.
فصل بيستم: ابعاد سياسى و اجتماعى حج، شامل بحث‌هایى در مورد ناظر منافع حج باشيم، كعبه قوام زندگى است، اعلام بيزارى در مراسم حج، قصيدۀ سياسى فرزدق در مسجد الحرام، ابعاد سياسى - اجتماعى حج در احاديث اسلامى، سخنان سياسى پيامبر(ص) در مراسم حج، شعارهاى سياسى در فتح مكه، ابعاد سياسى حج در سخنان پيشوايان معصوم، سخنان متفكران معاصر پيرامون فلسفۀ حج.
قصيده‌اى بنام «كعبه و زنجير» سرودۀ مصنف پایان بخش مطالب کتاب مى‌باشد.
ویژگى‌هاى
اين کتاب با قلمى روان و بيان سليس فارسی برای استفادۀ عموم خوانندگان، سعى نموده است كه عقايد و افكار وهابيون را با استفاده از كتب خودشان بيان نمايد کتاب‌هایى از قبيل: «العقيدة الحمویة»، «الصراط المستقيم»، «زيارة القبور» ابن تيمیة، «زاد المعاد في هدى خير العباد»، «جلاء الافهام في الصلاة و السلام على خير الأنام»ابن القيم، «الهدية النسبة» محمد بن عبدالوهاب.
«التوصل إلى حقيقة التوسل»، «رفاعى»، «رياض الجنة» مقبل بن الهادي الوادعي و...و در رد افكار آنان و تجزيه و تحليل روايات منقول از كتب مورد اعتماد اهل سنت؛ مانند «شفاء السقام في زيارة خير الإمام»، تقى‌الدين سبک ى، «المقالة المرضية»، تقى‌الدين أبيعبداللّه اصنائى قاضى القضات فرقۀ مالكى، «تاريخ نجد آلوسى»، «حاضر العالم الإسلامی»، «الفتوح ات الإسلامیة».
«تاريخ المملكة العربية السعودية»، «طبقات ابن سعد»، «صحيح مسلم»، «سنن ترمذى»، «سنن سنايى»، تهذيب التهذيب ابن حجر عسقلانى، «مسند احمد»، «سنن ابن ماجه»، «الصواعق الإلهية في الرد على الوهابية»، سليمان بن عبدالوهاب برادر محمد بن عبدالوهاب و... استفاده نموده است، لازم به ذكر است كه در مباحث گوناگون مصنف از کتاب «كشف الارتياب في اتباع محمد بن عبدالوهاب» سيد محسن امین عاملى استفاده نموده‌اند.
چاپ‌هاى کتاب
اين کتاب در چاپ اول توسط انتشارات دار القرآن قم انتشار يافت، اما در چاپ‌هاى بعد با اصلاحات و اضافاتى به پيشنهاد مؤلف، انتشار آن به دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسين قم واگذار گرديد.
زمان پایان تأليف آن 1364/4/24 مطابق با 26 شوال سال 1405 در حوزۀ علمیۀ قم مى‌باشد.
نسخۀ حاضر
نسخۀ مورد بحث از طرف دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسين حوزۀ علمیۀ قم در یک جلد و 383 صفحه با قطع رقعى و جلد گالينگور در چاپ اول در اختيار علاقمندان قرار داده شده است.
البته این کتاب به دليل استفادۀ فراوان مؤسسات مختلف، خصوصا در امتحان اعزام مبلّغ به خارج و همچنين مبلّغين حج، چاپ‌هاى فراوانى را تا به حال به خود ديده است. این نسخه بدون فهرست اعلام و منابع به چاپ رسيده است، البته منابع و مأخذ را مصنف محترم در پاورقى هر صفحه در محل خود ذكر كرده‌اند.
منابع مقاله
- بحوث في الملل و النحل، آيت‌اللّه شيخ جعفر سبحانى، چاپ سوم، قم، انتشارات مؤسسۀ نشر اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسين قم، سال 1414، 6 مجلد، جلد چهارم.
- فرهنگ عقايد و مذاهب اسلامى، آيت‌اللّه شيخ جعفر سبحانى، چاپ اول، قم، مؤسسۀ امام صادق(ع) در انتشارات توحيد، بهار 1373، جزء سوم.