ابن طاووس، احمد بن موسی
سيد جمال‌الدين، احمد بن موسى بن جعفر بن طاووس حسینى حلى (وفات 673ق - حله)، ملقب به ابن طاووس و مشهور به فقیه اهل بیت، از علماى بزرگ قرن هفتم هجرى است. وی پس از برادرش سید بن طاووس، مدتی منصب نقابت شیعیان را بر عهده داشت.
| نام | ابن‌طاووس، احمد بن موسی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ابن‌طاوس، جمال‌الدین ابوالفضائل
احمد بن طاووس |
| نام پدر | موسی |
| متولد | |
| محل تولد | حله |
| رحلت | 673ق |
| اساتید | شيخ نجيب‌الدين ابن نما حلى
شيخ يحيى بن محمد سوراوى سيد فخار بن معد موسوى |
| برخی آثار | التحریر الطاووسی |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02324AUTHORCODE |
نسب
آشناترين سخن در نسب سيد جمال‌الدين، احمد بن موسى بن طاووس این است كه او برادر سيد ابن طاووس، صاحب کتاب اقبال است.
از جمله اجداد بزرگوار او، شيخ طوسى و شيخ ورام بن ابى فراس، صاحب مجموعه ورام هستند.
لقب ابن طاووس و آل طاووس بخاطر جد بزرگ آنان ابوعبدالله، محمد بن اسحاق به این خاندان داده شده كه در اثر جمال و حسن صورت به طاووس ملقب شده است.
سلسلۀ شريفۀ آل طاووس منتهى به داوود، برادر رضاعى امام صادق عليه‌السلام مى‌باشد.
داوود كسى است كه وقتى در زندان بود، امام صادق عليه‌السلام دعاى معروف «ام داوود»، از اعمال نيمه رجب، را به مادر او آموخت و بدين وسيله فرزندش از زندان نجات يافت.
خاندان
خاندان آل طاووس همچون گوهرى در بين مسلمین مى‌درخشد و در این خاندان نيز، ده‌ها درّ ناب با درخشندگى خود چشم همگان را خيره كرده‌اند و این سؤال و تعجب را برای همه تداعى كرده‌اند كه چگونه مى‌شود یک خاندان این همه فضيلت را یک جا در خود جمع كند!
در یک تفحص اجمالى اسامى بيش از 20 عالم بزرگوار را در یک مقطع كوتاه زمانى در این خاندان مى‌توان مشاهده كرد. علمايى همچون سيد رضى‌الدين على، صاحب «اقبال»، فرزندان او محمد و على، كه کتاب كشف المهجة را برای آنان نوشته است و...
علمايى كه هر كدام از آنان كتبى گرانقدر در علوم مختلف به يادگار گذاشته‌اند.
نقابت
از جمله فضائل ارزشمند این خاندان جليل القدر، نقابت طالبيان است.
در عصر عباسى نقيب طالبيان رياست تمام سادات عصر خویش را به عهده داشته و مرجع حل اختلافات و دعاوى سادات بوده و امین‌ترين فرد در بين سادات برای این منصب انتخاب مى‌شده است. شرط اساسى ديگر برای این منصب، داشتن علم و اجتهاد بوده است.
در ارزش این منصب همان بس كه بزرگى چون سيد ابن طاووس، از جمله افتخارات خود این را مى‌داند كه نقابت طالبيان به او واگذار شده است.
نقابت طالبيان در بين این خاندان جليل القدر تا چندين نسل ادامه داشت.
گفتار بزرگان
مقام سيد ابوالفضائل به قدرى بلند و عالى است كه هر بزرگى نام او را مى‌برد، سرِ كُرنش و تعظيم خم مى‌كند.
تمام كسانى كه در نوشته‌هاى خود نامى از این بزرگوار برده‌اند، جز ستايش و تعريف هيچ ندارند.
بنا به شهادت تمام بزرگان، سيد احمد بن طاووس متبحر در علوم مختلف بوده است. او قله‌هاى رفيع علوم مختلف از جمله فقه، اصول فقه، كلام، شعر، ادبيات و... را درنوَرديده است.
با اينكه فرزندان سيد موسى بن جعفر چهار نفر بوده‌اند، اما بيشتر اوقات سيد على و سيد احمد رحمةالله عليهما یک جا ذكر مى‌شوند و تنها سيد احمد به دنبال سيد على ياد مى‌شود و كسى كه با مقام علمى و تقوايى سيد على آشنا باشد مقام و منزلت سيد احمد را هم درك خواهد نمود.
مشايخ
از جمله مشايخ سيد جمال‌الدين بن طاووس مى‌توان به افراد ذيل اشاره كرد:
- شيخ نجيب‌الدين ابن نما حلى
- شيخ يحيى بن محمد سوراوى
- سيد فخار بن معد موسوى
- سيد احمد بن يوسف علوى
شاگردان
بارزترين شاگردان سيد عبارتند از:
- علامه حلى(ره)
- حسن بن داوود حلى، صاحب کتاب رجال ابن داوود
- سيد عبدالكريم بن طاووس، فرزند بزرگوار او
آثار
شاگرد برجستۀ سيد در کتاب رجال خود، تأليفات استاد را 82 جلد شمرده است.
اين کتاب‌ها در علوم مختلف نوشته شده، اما متأسفانه همۀ آنها به دست ما نرسيده است.
تعدادى از تأليفات سيد احمد عبارتند از:
- بناء المقالة الفاطمیة في نقض الرسالة العثمانية
- ملاذ علماء الإمامیة، در فقه
- الفوائد العدة، در اصول فقه
- الثاقب المسخّر على نقض المشجّر، در اصول دين
- الروح، در رد ابن ابى‌الحديد
- شواهد القرآن
- بشرى المحققين، در فقه
و...
سيد احمد بن طاووس اولین كسى است كه تقسيم معروف روايت به چهار قسم صحيح و موثق و حسن و ضعيف را عنوان كرد.
اين نظريه تا زمان علامه مجلسى مقبولیت عام داشت؛ لكن علامه مجلسى تقسيم را گسترش داد و چند قسم ديگر به آن افزود و تعداد اقسام حديث به بيش از 9 قسم افزايش يافت.
وفات
سيد احمد بن موسى پس از عمرى پر بار، كه تمام آن را در راه تزكيۀ نفس و هدايت مردم و اعتلاى نام مقدس ائمۀ اطهار عليهم‌السلام گذراند، در سال 673 هجرى در شهر حله ديده از جهان فرو بست و به سوى معشوق حقيقى شتافت.
قبر آن بزرگوار، كه منشأ كرامات و ملجأ دردمندان است، در شهر حله معروف است و دوستداران عترت پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله و سلم همواره به زيارت آن قبر شريف مى‌روند.
مرقد شريف سيد احمد ابن طاووس پس از سال‌ها فراموشى دوباره رونق يافته است. این رونق دوباره، بعد از خوابى بود كه شخصى از صالحين در مورد محل مرقد آن بزرگوار ديد و در نتيجه مرقد او دوباره مرمت شد و مورد توجه خاص و عام واقع گشت.