ابن طقطقی، محمد بن علی
صفى‌الدين ابوجعفر محمد بن تاج‌الدين على بن محمد بن رمضان معروف به ابن طقطقى (660-709ق)، عالم، اديب، مورخ، نسب‌شناس، نویسنده و نقيب سادات علوى حله، نجف، کربلا[۱]، نویسنده کتاب مشهور الفخري في الآداب السلطانية و الدول الإسلامیة
| نام | ابن طقطقی، محمد بن علی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ابن ال‍طق‍طق‍ی، ابوجعفر محمد
ابن ال‍طق‍طق‍ی، محمد بن علی ابن طباطبا، محمد بن علی Muḥammad ibn ʻAlī Ibn al-Ṭiqṭaqā |
| نام پدر | تاج‌الدين على |
| متولد | 660 |
| محل تولد | عراق |
| رحلت | 709 ق |
| اساتید | جمال‌الدين ابوالحسن على بن محمد دستجردانى
ابن فوطى شيبانى فخرالدين على بن يوسف بوقى سيد على بن احمد عبيدلى |
| برخی آثار | الفخري في الآداب السلطانية و الدول الإسلامیة |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02430AUTHORCODE |
نسب او به قاسم رسى مى‌رسد. پدرش تاج‌الدين على از عالمان بنام و از ثروتمندان بزرگ بود و نقابت علویان را به عهده داشت. وى داراى زمین‌هاى بسيار در سواحل فرات و دجله بود.
صفى‌الدين محمد، ابتدا در حله مى‌زيست و پس از قتل پدر در 680ق1281/م (يا 672ق1273/م) مقام نقابت علویان كوفه، بغداد، كربلا و نجف را به دست آورد. او نسبت به پدر از نفوذ اجتماعى و سياسى و اقتصادى كمترى برخوردار بود و غالباً به سفر مى‌پرداخت. از اربل، بصره، كوفه و اصفهان ديدار كرد و در 696ق1297/م به ایران آمد و به مراغه رفت و در 700ق1301/م وارد تبريز شد.
در 701ق1302/م، به موصل رفت و در این شهر کتاب مشهورش «الفخري» يا «الآداب السلطانية» را نوشت و آن را به فخرالدين بن عيسى حاكم مغولى موصل تقديم كرد.
ابن طقطقى با ایران و فرهنگ و ادب پارسى آشنايى و بدانها دلبستگى داشت. وى را کتاب ديگرى به نام «الغايات» است.
او علاوه بر تاريخ‌نگارى از شاعران و اديبان برجسته و ماهر بوده و در مورد اشعار برخى از اديبان نقدهایی دارد و اشعارى طولانى در رثاى عزالدين عبدالعزيز موصلى و چندين شعر در مورد ابوالمعالى غطاوى حلى سروده است.
استادان
- جمال‌الدين ابوالحسن على بن محمد دستجردانى، وزير سلطان غازان در ديوان ممالك در سال 695؛
- ابن فوطى شيبانى؛
- ظهيرالدين على بن محمد كازرونى؛
- علامه فقيه يحيى بن سعيد حلّى؛
- فخرالدين على بن يوسف بوقى؛
- سيد اسماعيل كيا؛
- علاّمه على بن عيسى اربلى؛
- سيد عبدالكريم بن طاووس حلّى؛
- سيد شرف‌الدين ابوجعفر عبيدلى؛
- سيد على بن احمد عبيدلى؛
- شمس‌الدين بن عبدالحمید؛
- نجم‌الدين محمد بن محمد كتبى (كبير)؛
- تاج‌الدين على بن عبدالحمید حسینى؛
- صفى‌الدين عبدالمؤمن ارموى؛
- امیر فخرالدين بغدى بن قشتمر؛
- فلك‌الدين محمد بن ايدمر؛
- نصر مليسى حبشى؛
- شرف‌الدين ابوالقاسم على علقمى؛
- كمال‌الدين احمد بن ضحاك؛
- نجم‌الدين حمزة بن ثویه علوى عبيدلى؛
- عزالدين زيد بن ابى‌نمّى؛
- ابراهیم زركشى؛
- محمد بن حسن رازى.
شاگردان
- شرف‌الدين محمد بن عبيداللّه عبيدلى؛
- عزيزالدين حسن بن احمد جسراوى اديب؛
- عزالدين حسین بن محمد حلّى مقرى؛
- عزالدين عبدالعزيز بن جمعة موصلى؛
- عزالدين يونس بن يحيى خالدى نيلى.
آثار
- الأصيلي في أنساب الطالبيين؛
- الفخري في الآداب السلطانية و الدول الإسلامیة؛
- منية الفضلاء في تاريخ الخلفاء و الوزراء؛
- کتاب التاريخ؛
- کتاب الغايات؛
و...
پانویس
- ↑ جعفریان، رسول، ص207
منابع مقاله
- جعفریان، رسول، منابع تاریخ اسلام، انصاریان، چاپ صدر، چاپ اول، آبان 1376
- يوسفى اشكورى، حسن، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج2، مدخل آل طباطبا، ص65، زير نظر كاظم موسوى بجنوردى، تهران، 1374.
- سيد مهدى رجائى، مقدمه کتاب الأصيلي، مكتبة آيةالله‌العظمى المرعشي النجفي، قم، 1418ق.