ثقفی، ابراهیم بن محمد
ابواسحاق، ابراهیم بن محمد بن سعيد بن هلال ثقفى اصفهانى (قرن سوم- 283ق)، از علماى بزرگ شيعه و از راويان حديث به شمار مى‌آيد و از مهمترین کتاب‌های او می‌توان به الغارات اشاره کرد.
| نام | ثقفی، ابراهیم بن محمد |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | |
| متولد | اوايل قرن سوم هجرى |
| محل تولد | کوفه |
| رحلت | 283 ق |
| اساتید | ابونعيم فضل بن دكين، اسماعيل بن ابان، يونس بن عبيد، ابوالحسن مدائنى |
| برخی آثار | الغارات (الاستنفار و الغارات) |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01394AUTHORCODE |
ولادت
تاريخ دقيق ولادت وى در دست نيست؛ اما روشن است كه او در اوايل قرن سوم هجرى و در شهر كوفه به دنيا آمده است. كوفه به شهر علاقه‌مندان خاندان حضرت علی عليه‌السلام مشهور است.
ابواسحاق در اوايل عمر، زيدى مذهب بوده، سپس مذهب حق اماميه را برگزيده است.
سخن علما
وحيد بهبهانى در تعليقات بر منهج المقال مى‌فرمايد: «دعوت علماى قم از ابراهیم بن محمد ثقفى و درخواست علماى كوفه و تأليفات فراوان و رحمت فرستادن شيخ و توثيق ابن طاووس همه دلالت بر كمال و منزلت او دارد.»
محدث نورى مى‌فرمايد: «او از روات بزرگ شيعه و صاحب تأليفات فراوان است و شخصيت‌هاى بزرگى مانند: صفار و سعد بن عبدالله و احمد بن عبدالله از او روايت نقل مى‌كنند.»
سفر به اصفهان
سبب انتقال وى از كوفه به اصفهان آن بوده كه وى كتابى به نام «المعرفة» در مناقب اهل‌بيت عصمت و طهارت عليهم‌السلام و مثالب دشمنان ايشان نوشت.
برخى از دانشمندان كوفه او را از نشر آن كتاب به جهت اشتمالش بر مثالب دشمنان اهل‌بيت رسول خدا صلى‌اللّه‌عليه‌وآله‌و‌سلم منع نمودند ليكن او نظر به اعتماد و اطمينانى كه به تأليف خود داشت از نشر آن خوددارى نكرد بلكه قدمى فراتر گذاشت و سوگند ياد نمود كه آن را در شهر اصفهان، كه آن زمان دورتر از عقايد و آراء شیعیان و مخالف‌تر با مذهب و آئين آنها بود، منتشر كند.
به اين جهت به اصفهان كوچ كرده، در آنجا رحل اقامت انداخت و به نشر كتاب خود در آن شهر اقدام كرد.
دعوت به قم
گروهى از علماى بزرگ قم از جمله احمد بن ابى عبدالله برقى، از اعاظم علماى شيعه و مؤلف كتاب شريف «المحاسن» به خدمت وى آمده، از او درخواست نمودند به قم منتقل شود اما وى نپذيرفت و تا آخر عمر در اصفهان بسر برد و به نشر مذهب جعفرى در آن ديار پرداخت.
گروهى از راويان بزرگ اصفهان از جمله حسن زعفرانى و احمد بن علويه اصفهانى و غير ايشان از محضرش استفاده نمودند و از اين روى او را «ابراهیم بن سعيد اصفهانى» نيز مى‌نامند.
اساتيد
ثقفى در شهر كوفه نزد علما و بزرگان و روات بزرگ شيعه به فراگيرى علم پرداخت. شخصيت‌هايى مانند: ابونعيم فضل بن دكين، اسماعيل بن ابان، يونس بن عبيد، ابوالحسن مدائنى، ابن ابى سيف و ابراهیم بن عيون از اساتيد او محسوب مى‌گردند.
شاگردان
شخصيت‌هاى فراوانى نيز در محضر او به كسب علم پرداختند مانند: عباس بن سرمى، محمد بن زيد رطاب، احمد بن علويه اصفهانى معروف به ابوالاسود، عبدالرحمن بن ابراهیم مستملى، ابراهیم بن هاشم، محمد بن حسن صفار، سعد بن عبدالله، احمد بن ابى عبدالله برقى و بسيارى ديگر از چهره‌هاى درخشان و روات بزرگ شيعه.
تأليفات
ابراهیم نزدیک به پنجاه كتاب تأليف نموده كه متأسفانه دستبردهاى روزگار و پيش آمدهاى ناگوار همه آنها را - مانند بسيارى از آثار نفيس گذشتگان - از ميان برده و بنابر اطلاعاتى كه از تتبع فهارس كتب موجود بر مى‌آيد فقط كتاب «الغارات» از خطر نابودى جان به در برده و اكنون به فضل خدا در دسترس مشتاقان قرار گرفته است و بدين وسيله نام مؤلف را زنده و روح وى را شاد مى‌گرداند.
اما ديگر تأليفات وى مانند: المغازى، السقيفه، الردّة، مقتل عثمان، الشورى، بيعة اميرالمؤمنين، قيام حسن بن علی عليه‌السلام، مقتل الحسين عليه‌السلام و... تنها نامشان به دست ما رسيده است.
وفات
ابواسحاق در سال 283 هجرى در اصفهان بدرود حيات گفت.