أسباب النزول (ترجمه ذكاوتى قراگزلو)
أسباب النزول، تأليف ابوالحسن على بن احمد واحدى نيشابورى (متوفى 468ق)، مشهورترين اثرى است كه اختصاصاً در موضوع اسباب نزول آيات قرآنى فراهم آمده است و «عليرضا ذكاوتى قراگزلو» آن ر ابه‌صورت كامل ترجمه كرده است.
| أسباب النزول | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | واحدی، علی بن احمد (نویسنده) ذکاوتی قراگزلو، علیرضا (مترجم) |
| ناشر | نشر نی |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1383 ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-312-736-2 |
| موضوع | قرآن - تاریخ
قرآن - تحقیق قرآن - شان نزول |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 70/2 /و2 الف5041 1383 |
اسباب نزول يا شناخت مناسبت‌ها و علل نزول آيات قرآنى، مجموعه اطلاعاتى است كه ما را در دانستن مكان و زمان و حوادثى كه منجر به فرود آمدن آيه يا تشريع حكمى گرديده، يارى مى‌نمايد. بديهى است كه اگر برخى شأن نزول‌ها را ندانيم چه‌بسا در فهم آيه‌اى دچار انحراف شویم. با مطالعه این كتاب در فضاى زنده و حقيقى مكه و مدينه عصر پيغمبر(ص) قرار مى‌گيريم و شرايط عينى نزول آيات را درمى‌يابيم. در موارد معدودى كه میان شيعه و سنى در شأن نزول آيات اختلاف هست، مترجم در پاورقى اختصاراً توضيح داده و يا برای تفصيل بيشتر به منبعى آسان‌ياب ارجاع نموده است.
مترجم علاوه بر ترجمه كتاب، به حذف اسانيد كتاب نيز اقدام كرده است؛ چنان‌كه خود مى‌گوید: «مشهورترين اثرى كه اختصاصا در موضوع اسباب النزول فراهم شده تأليف ابوالحسن على بن احمد واحدى است كه ترجمه آن در همین كتاب از نظر خوانندگان مى‌گذرد و طبق آنچه حاجى خليفه در «كشف الظنون» نوشته، برهان‌الدين ابراهیم بن عمر جعبرى (متوفى 732ق) نيز با حذف اسانيد، آن را مختصر ساخته بوده است و این كارى است كه ما نيز برای رعايت حال خواننده فارسی‌زبان كرده‌ايم».[۱]
وى مى‌افزايد: «سلسله سند روايت را تلخيص كرديم؛ يعنى فقط نفر اول و نفر آخر را مى‌آوریم. ملاحظه مى‌شود كه روات مستقيم واحدى غالباً ً از شاغلان مناصب و مقامات شرعى و علمى بوده‌اند با عناوین استاد، فقيه، مقرى، حافظ، كاتب، نحوى... و يا پيشه‌ورانى چون صفار، بياع، فحّام، حارث، سرّاج، عطار، صيدلانى... بوده‌اند. واحدى گاه قيد مى‌كند كه «راوى برای من روايت كرد و شفاهاً اجازه روايت داد» و گاه مى‌نویسد: «اجازه كتبى داد» و گاه از كتابى نقل مى‌كند. در موارد زيادى روايات خود را با صحيحين و نيز صحيح ابوعبداللّه حاكم نيشابورى كه مقصود «المستدرك» حاكم است و يا با سيره محمد بن اسحاق تطبيق مى‌نمايد».[۲]
در این ترجمه شماره آيات بر اساس «معجم المفهرس» محمد فؤاد عبدالباقى ذكر شده و آن مقدار از آيه نقل و ترجمه شده كه با شأن نزول ذكرشده مربوط و مناسب است.[۳]
چون اسباب نزول‌ها گاهى طبق مذاق اهل سنت و با شأن نزولى كه شيعه روايت مى‌كند متفاوت است، در موارد لزوم نظر شيعه را ذكر و به منبع مناسب و در دسترسى اشاره نموده است تا اگر خواننده جویاى تفصيل بيشتر بود ملاحظه و مطالعه كند. فهرست مطالب در ابتداى اثر و نمايه الفاظ در انتهاى آن آمده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه مترجم و متن كتاب.