العقد النضيد
العقد النضيد، تقریرات بحث فقه عقود و معاملات آیت‌الله حسین وحید خراسانی، به قلم محمدرضا انصاری قمی است. این اثر در ده جلد به زبان عربی منتشر شده است.
| العقد النضيد، تقريرا لأبحاث المسجد الأعظم في فقه العقود و المعاملات | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | انصاری، مرتضی بن محمدامین (نويسنده)
وحید خراسانی، حسین (نويسنده) انصاری قمی، محمدرضا (محرر) |
| ناشر | دارالتفسیر |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | 1387ش , 2008م , 1429ق |
| شابک | 978-964-535-148-7 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 10 |
| کد کنگره | |
ساختار
کتاب، مشتمل بر مقدمه مقرر و متن تقریرات به ترتیب دروس مکاسب شیخ مرتضی انصاری است. شیوه ارائه مطالب بدین ترتیب است که نویسنده گاه کلام شیخ انصاری را با «قال الشيخ» ذکر کرده و توضیح داده و گاه نیز توضیح خود را بر کلام شیخ مقدم کرده است، سپس کلام دیگر فقها و اصولیون را پیرامون آن سخن ذکر و نقد و بررسی نموده است. در آخر نیز با «خلاصة الكلام یا النتيجة» جمع‌بندی کرده است.
گزارش محتوا
نویسنده در مقدمه‌اش بر کتاب، ویژگی حوزه علمیه قم در چهل سال اخیر را وجود اساتید بزرگی دانسته است که به‌اجبار از پایتخت تشیع نجف اشرف به قم مهاجرت کرده‌اند. در سایه تربیت‌های ایشان گروهی از طلاب به درجه عالی از شایستگی و آگاهی از قواعد فقه و اصول رسیده‌اند. سپس به تأثیرات ایشان در عموم حوزه‌های علمیه و به‌ویژه حوزه علمیه قم اشاره کرده که منجر به انقلابی بنیادین در اساس حوزه علمیه گردیده است[۱].
وی شیخ میرزا هاشم آملی، میرزا کاظم تبریزی، سید محمد روحانی و شیخ میرزا جواد تبریزی و... را از جمله ثمرات این حوزه شریف دانسته است. سپس از استاد خویش آیت‌الله حسین وحید خراسانی که از مجتهدین عظام تقلید هستند یاد کرده است. آیت‌الله وحید خراسانی از شاگردان میرزا مهدی غروی اصفهانی (متوفی 1365ق) بنیان‌گذار مکتب معارفی خراسان یا مکتب تفکیک و میرزا مهدی آشتیانی (متوفی 1372ق) و به‌ویژه از شاگردان فقهی و اصولی آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی (متوفی 1371ق) بوده است. دروس ایشان مشهور به دقت، عمق و شمولیت، با بیانی روان و شیرین، بدون اغلاق و پیچیدگی است[۲].
سلسله مباحث این کتاب در زمانی قریب به دو دهه تدریس شده است. آیت‌الله وحید بحث معاملات را در عصر 21 ربیع‌الاول 1413 در مسجد اعظم قم آغاز کرده است. مقرر این دروس را در طول این مدت تحریر کرده است. مواردی را هم که از او فوت شده، استدراک کرده است. مقرر مباحث مدون در این مجلدات را نص دروس استادش دانسته و ادعا کرده که هیچ‌گونه دخل و تصرفی جز در مواردی که ذکر می‌شود در آن نداشته است:
- اعراب‌گذاری دروس و نوشتن آن به زبان عربی به هنگام درسش؛ چراکه استاد مباحث را به زبان فارسی تدریس کرده است.
- حذف موارد تکراری؛ چراکه برخی مطالب دقیق و عمیق نیاز به تکرار دارد، لذا استاد برخی مطالب علمی را به بیان تازه‌ای تکرار می‌کند تا شاگرد همه بحث را دریافت کند.
- نقل نصوص آراء اصولی و فقهی از مصادر اصلی یا مصادر دست‌دوم منسوب به مصادر اصلی تا امانت علمی حفظ شود. البته معمولاً بر این اقوال حاشیه زده که این توضیحات نیز حفظ شده است.
مقرر پس از ذکر این موارد می‌نویسد: «بنابراین در مضمون مباحث دخالت نکرده و چیزی از مباحث استاد را تغییر نداده‌ام. بلکه خواننده زیرک خواهد یافت که برخی موارد تطویل ممل یا تکرار مخل دارد که نیازی به آن نیست. این موارد تنها به خاطر حفظ یکپارچگی بحث و شیوهای است که استاد در القاء دروس و مباحثش پیروی می‌کرده است»[۳].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب هر جلد در انتهای آن ذکر شده است.
در پاورقی‌های کتاب، مستندات مطالب و ارجاعاتی برای محققین ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.