بجنوردی، سید حسن
سيدميرزا حسن موسوى بجنوردى از علماى بزرگ و از مجتهدان سرشناس حوزۀ علميّۀ نجف اشرف و از چهره‌هاى درخشان فقهاى شيعه در عصر حاضر است.
تولد
آيت‌اللّه ميرزا حسن بجنوردى در سال 1316 هجرى قمرى در روستاى «خدا شاه» از توابع بجنورد ديده به جهان گشود. پدرش سيدآقا بزرگ فرزند سيدعلى اصغر از سادات بزرگوار آن منطقه است. شهرستان بجنورد در شمال غربى خراسان و مجاور دشت گرگان و در مسير راه كناره به خراسان قرار گرفته است. آب و هواى آن نسبتا معتدل و به سردسير بودن نزدیک است. مساجد و بقاع مشهورى دارد. استخرى زيبا و چشمۀ آبى كه از زير كوه مى‌جوشد و در آن استخر مى‌آيد بسيار جالب و ديدنى است. از اين شهر رجال و دانشمندان بزرگى برخاسته‌اند كه از جملۀ آنان آيت‌اللّه سيدميرزا حسن موسوى بجنوردى است. (گنجينۀ دانشمندان جلد 3 - صفحۀ 184)
تحصيلات
آيت‌اللّه ميرزا حسن بجنوردى تحصيلات خود را از همان زادگاه خود آغاز نمود. وى بخشى از علوم مقدماتى و ادبيات عرب را فرا گرفت. سپس براى ادامۀ تحصيل عازم شهر مشهد مقدس شده و در حوزۀ علميّۀ آن شهر در جوار حرم ملكوتى امام هشتم امام رضا عليه‌السلام سيزده سال از محضر بزرگان آن حوزه بهره‌مند گشت.
وى در اين دوران علوم عربى و سطوح فقه و اصول را به پايان رساند. در فلسفه و حكمت از محضر حكيم معروف حاج فاضل خراسانى و شيخ آقا بزرگ شهيدى بهره برد. در فقه در مجلس درس سيدآقا حسین قمى مشهور، و ميرزا محمد خراسانى معروف به آقازاده، و فاضل خراسانى شركت كرد تا آنكه خود از چهره‌هاى سرشناس علمى آن حوزه به شمار آمد.
وى در سال 1340 هجرى قمرى عازم نجف اشرف گرديد و در حوزۀ درس آقا ضياء‌الدين عراقى شركت كرده و يك دوره اصول و برخى از کتاب‌هاى فقهى را از محضر ايشان بهره برد و همچنين در مجلس درس محقق بزرگ ميرزا محمدحسین نائينى يك دوره اصول و 16 سال در مباحث فقهى ايشان شركت كرد.
در سال 1355 و پس از وفات مرحوم نائينى در مجلس درس مرجع بزرگ شيعه سيدابوالحسن اصفهانى شركت كرده تا آنكه خود از مدرسين و اساتيد بزرگ آن حوزه و از شخصيتهاى نام‌آور در فقه و اصول و فلسفه به شمار آمد و آثارى گران‌بها در علوم اسلامى از خود به يادگار گذاشت. (نقباء البشر جلد 1 - صفحۀ 385)
شخصيت علمى و اجتماعى
سيدالعلماء و المجتهدين آيت‌اللّه آقاى حاج ميرزا حسن موسوى بجنوردى، داماد معظم مرحوم آيت‌اللّه حاج سيدحسين اصفهانى، از علماى طراز اول معاصر حوزۀ علميّۀ نجف بوده و داراى مقام علم و عمل و دقت نظر است.
معظم له عالمى محقق و فقيهى مدقق و جامع معقول و منقول و حاوى فروع و اصول مى‌باشد و به اعلى درجۀ فقاهت و اجتهاد رسيده است. وى فقيهى بزرگ و دانشمندى متبحر و حجتى جليل و مجتهدى متضلع و از چهره‌هاى درخشان علماى شيعه در حوزۀ علميّۀ نجف اشرف به شمار مى‌آيد. (معجم رجال الفكر و الأدب في النجف، جلد 1 - صفحۀ 202)
فرزندان
آيت‌اللّه سيدميرزا حسن موسوى بجنوردى داراى فرزندانى بزرگوار است به نامهاى:
- سيدمحمد مهدى
- سيدمحمد جواد
- سيدمحمد
- سيدمحمد كاظم
تأليفات
تأليفات ارزشمندى نيز از اين دانشمند بزرگ به جاى مانده است مانند:
- منتهى الأصول
- القواعد الفقهية
- حاشية على العروة الوثقى
- حاشية على وسيلة النجاة
- رسالة في اجتماع الأمر و النهي
- كتاب في الحكمة
- حاشية على الوسائل
- ذخيرة المعاد
- رسالة في الرضاع
اساتيد
وى از اساتيد بزرگى نيز بهره‌مند گشته است از جمله:
- آقا ضياء‌الدين عراقى
- ميرزا محمدحسین نائينى
- سيدابوالحسن اصفهانى
- حاج فاضل خراسانى
- شيخ آقا بزرگ شهيدى
- آقازادۀ كفايى
- آيت‌اللّه قمى
- ميرزا محمد خراسانى معروف به آقازاده
وفات
سرانجام اين عالم انديشمند پس از عمرى خدمت به علوم و معارف اسلامى و تحصيل و تدريس و نگارش آثارى گران‌بها، در سن 79 سالگى، در سال 1395 هجرى قمرى ديده از جهان فرو بست و جهان علم و دانش و عالم تشيع را در سوگ خود نشاند.