تعزیر و گستره آن
تعزير و گستره آن تحقيقات آیت‌الله ناصر مكارم شيرازى در زمينه تعزيرات اسلامى و محدوده و جايگاه آن در مباحث قضايى است.
| تعزیر و گستره آن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مکارم شیرازی، ناصر (نویسنده) علیاننژادی، ابوالقاسم (گردآورنده) |
| ناشر | مدرسة الإمام علي بن أبي‌طالب(علیه‌السلام) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1425 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | تعزیرات (فقه) حدود (فقه) |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 195/6 /م7ت7 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اين نوشتار توسط ابوالقاسم عليان‌نژادی تدوين شده و براى نخستين بار توسط مدرسه علميه امام على بن ابى‌طالب(ع)، منتشر شد.داراى كتابنامه‌اى به صورت زيرنويس و فهرستى تفصيلى در ابتداى كتاب است.
انگيزه تأليف
بررسى محدوده تعزيرات و پاسخ به سؤالات اساسى در اين رابطه است.
ساختار
كتاب از يك مقدمه و دوازده فصل تركيب يافته، و در آن به شيوه استدلالى به احاديث و اقوال مراجعه، و مطالعه نحوه عملكرد دادگاه‌ها و تعيين مصاديق روشن تعزيرات اسلامى در عصر حاضر را موضوع پژوهش خود قرار داده است.
گزارش محتوا
به تجزيه و تحليل فقهى احكام مربوط به تعزيرات پرداخته شده و كيفيت اجراى تعزيرات توسط حكومت اسلامى تبيين گرديده است.
نگارنده نخست از نظر لغوى به بررسى معناى تعزير پرداخته و ديدگاه‌هاى لغت‌شناسى راغب اصفهانى، ابن منظور اندلسى، ابن اثير، ابوعبدالرحمن الخليل، ابن حمّاد الجوهرى، ابن فارس، علامه فيروزآبادى، علامه طريحى و علامه مصطفوى را در مورد معناى لغوى تعزير بيان كرده و از منظر قرآنى نيز معناى تعزير را تحليل كرده است.
آنگاه از نگاه فقهاى بزرگ شيعه اماميه مانند شيخ طوسى، ابن زهره، ابن ادريس، محقق حلّى، فاضل اصفهانى، صاحب جواهر، صاحب رياض، شهيد ثانى، ابن قدامه و جزيرى به مفهوم لغوى و اصطلاحى تعزير پرداخته و فرق‌هاى تعزير را با حدود اسلامى بررسى نموده است.
وى سپس دايره جرايمى كه مصداق تعزير قرار مى‌گيرند را مشخص، و ادله وجوب تعزير را بررسى كرده است. نگارنده وجوب تعزير را از عموم ادله امر به معروف و نهى از منكر، روايات عام و استقراء نصوص خاصه استفاده می‌كند.
و دلايل صاحب جواهر بر انحصار تعزير به گناهان كبيره و ادله فقهى ابن زهره و پيروانش بر گستره دامنه تعزير را بررسى، و نكات و اشكالات موجود در مسأله را بيان می‌نماید.
در فصل بعدى كتاب نگارنده مدعى مى‌شود كه تعزير منحصر به ضرب تازيانه و مانند آن نيست و با استفاده از ادله شرعى و روايات و قرائن ديگر اثبات مى‌كند كه تعزير فقط با ضرب حاصل نمى‌شود و موارد غيرضرب كه به نحوى عقوبت عمل حساب مى‌شوند نيز مشمول تعزير مى‌باشد.به اعتقاد وى از سخنان اهل لغت و فقهاى مشهور شيعه و اهل سنت نيز اين مطلب قابل استخراج است و رواياتى نيز دلالت دارد كه از تعزير تعبير به عقوبت مى‌كنند و آن را نوعى تأديب فرد گناهكار مى‌دانند. از اين‌رو مى‌توان تنبيه‌هاى غيربدنى كه بر اثر آن عقوبت و تأديب حاصل مى‌شود را نيز تعزير اطلاق نمود.
مؤلف در ادامه به نمونه‌هايى از تعزيرات غيربدنى مانند حبس تعزيرى، آلوده نمودن لباس و بدن، تعزير مالى، نهى گناهكار و اعلام جرم او اشاره نموده است و با تمسك به قياس منصوص العله و عناوين ثانويه آنها را مصداق تعزير می‌داند.
در فصل ديگرى از كتاب نگارنده به مقدار تعزير و معنى تخيير حاكم شرع در تعيين مقدار تعزير پرداخته و سخنان فقها و ادله روايى مبنى بر آن را ارائه نموده و معناى تخيير حاكم شرع و محدوده آن را بررسى مى‌نمايد. راه‌هاى اثبات موضوع تعزير، محدود عفو حاكم شرع در تعزيرات و ادله قائلين به تفصيل بين حقوق الهى و حقوق مردم در عفو تعزيرى، بررسى كلى فقها در مورد تعيين اعدام براى آخرين مرحله تعزير، بيان فلسفه تعزيرات در دين اسلام، كيفيت تأديب كودكان و نوجوانان و تعزير آنان و مشروعيت آن و پاسخ برخى از سؤالات رايج در باب تعزير و انواع و مقدار و نحوه اجراى آن، از ديگر مباحث مطرح شده در كتاب است.
وابسته‌ها
أنوار الفقاهة: كتاب الحدود و التعزيرات
پرسش و پاسخ‌های احکام قضایی بر مبنای قرآنی (قصاص، دیات، حدود، تعزیرات و...)