الرسائل الفقهية (نائينی و عراقی)
الرسائل الفقهية اثر آیت‌الله ميرزا ابوالفضل نجم آبادى، تقريرات مباحث فقهى جناب ميرزاى نائينى و جناب آقا ضياء عراقى است كه در آن برخى از ابواب فقه و فروع فقهى مرتبط به آنها اعم از عبادات و معاملات مورد تجزيه و تحليل و شرح قرار گرفته است.
| الرسائل الفقهیة (للنایینی و العراقی) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | موسسه آیت‌الله بروجردی قدس‌سره (اعداد)
نایینی، محمدحسین (نويسنده) عراقی، ضیاءالدین (نويسنده) نجم‌آبادی، ابوالفضل (مقرر) |
| عنوان‌های دیگر | من تقریرات بحث العلمین الایتین النائینی و العراقی قدس‌سرهما |
| ناشر | موسسه معارف اسلامی امام رضا(علیه‌السلام) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1421 ق |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-93094-1-1 |
| موضوع | فقه جعفری - قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 183/5 /ن3ر5 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
نگارنده ضمن بيان ديدگاه‌هاى فقهى برخى از فقهاى نام‌دار شيعه در مورد ابواب و فروع فقهى مطرح شده، ديدگاه‌هاى تكميلى خود را نيز با استناد به ادله شرعى بيان مى‌دارد.
گزارش محتوا
در ابتداى كتاب مقدمه‌اى راجع به محتواى مطالب كتاب و معرفى نسخ مختلف آن و هم‌چنين تصاويرى از نسخه‌هاى خطى ارائه شده و سپس به بحث درباره طهارت و فروع فقهى آن مانند حكم آب قليل و شرايط طاهر و مطهر بودن آن، حكم نوشيدن آب نجس و خريد و فروش آن، حكم غساله (آبى كه حاصل از شسته شدن شىء ديگر است)، حكم خريد و فروش عذره حيوانات و پرندگان و دلايل نجاست منى، مردار، خون، عصير عنبى، كافر، چگونگى پاك كردن ظروف از نجاست، مقدار بخشيده شده وجود نجاست در لباس نمازگزار و موارد جواز خريد و فروش شىء نجس و عدم جواز آن پرداخته شده است. در مورد هر يك از اين مسائل، نگارنده ادله خاص شرعى اعم از آيه، روايت، اجماع و دليل عقلى را ارائه نموده و در بخش ديگرى از كتاب، تحت عنوان «رسالة الصلاة» احكام و فروع فقهى مربوط به نماز را مورد بحث قرار داده است.
در همين راستا مؤلف ابتدا احكام و شرايط لباس نمازگزار را مورد بحث قرار داده و احكام لباس مشکوک به نجاست درحال نماز، نمازهايى كه مى‌توان به جماعت خواند، احكام نماز جماعت، نماز عيد فطر و قربان، حكم شك در درك ركوع امام جماعت، شرايط تحقق نماز جماعت، احكام حايل بين امام و مأموم در حال جماعت موقعى كه مأمومين مرد يا زن باشند، شرايط امام جماعت، ضرورت متابعت مأموم از امام در همه حال چه جماعت و يا ساير فروعات مربوط به نماز جماعت را بيان كرده است.
«رسالة الخمس» عنوان بخش بعدى كتاب است كه در آن خمس منفعت كسب و شروط تعلق خمس به اموال بيان شده است.
در «رساله الوقف» احكام و فروع فقهى مربوط به وقف مانند شرايط وقف و واقف، انواع وقف، كيفيت قبض وقف، احكام بيع و معاطات وقف و موارد جواز خريد و فروش وقف بيان شده است.
در رساله بعدى تحت عنوان «رسالة الإجارة» احكام مربوط به موجر و مستأجر و حل موارد اختلاف آنها به وسيله قرعه مورد بحث قرار گرفته است.
احكام و فروع فقهى وكالت مانند اقسام وكالت، شرط فورى بودن قبول در وكالت و عدم آن، وكالت تبرعى و خواص آن، معلق شدن وكالت، اقسام نيابت، موارد صحت و فساد وكالت و شروط وكالت و وكيل، وكيل شدن از جانب شخص طلاق دهنده و زنى كه مى‌خواهد طلاق بگيرد، وكيل شدن از جانب ديوانگان و افراد صغير، وكالت فرد غايب و ضوابط تعيين منكر و مدعى در فرض وكالت و حق منازعه بين وكيل و موكل، عناوين «رسالة الوكالة» است كه به شرح و بررسى مبانى فقهى آنها پرداخته مى‌شود.
عنوان رساله بعدی «رسالة الوصايا» است كه در آن به بحث درباره متعلقات وصيت، لزوم وصيت كردن فرد مريضى كه احتمال مرگ او مى‌رود، موارد خارج كردن قرض از اصل مال و ثلث آن، معناى تخيير در وصيت، معناى حجر در وصيت، جريان داشتن استصحاب در اينكه فرد مريض از اين مرض سالم بيرون مى‌آيد يا مى‌ميرد و عدم جريان آن و بررسى برخى روايات وارد شده در اين زمينه پرداخته شده است.
«رسالة الغصب» عنوان آخرين رساله از اين كتاب است كه در آن احكام غصب كردن مسجد، قاعده يد در باب غصب، تعاقب يد در غصب (يد امانى و يد عدوانى)، ضمان منافع حر و عدم آن، ضمان منافع اجير و ضامن بودن فرد غاصب در مورد منافع حيوان غصب شده كه به صورت مباشرت و يا تسبيب اقدام به غصب آن نموده، ضمان فرد مكره در غصب چيزى و عدم ضمان او، ضرورت رد شىء غصب شده به صاحب آن، تزاحم حقوق، مقدم بودن جان فرد غاصب بر اموال غصب شده، احكام نخ غصب شده در لباس، ضامن بودن مثل يا قيمت مال غصب شده در صورتى كه خسارتى بر آن وارد شود توسط فرد غاصب و تعيين ضابطه در مثلى يا قيمى شىء غصب شده بيان گرديده است.
در تمامى اين ابواب نگارنده ديدگاه‌هاى ميرزاى نائينى و آقا ضياء عراقى را منعكس كرده وبر ديدگاه‌هاى فقهى آنان اضافاتى انجام داده است. در پایان كتاب فهرستى از آيات، روايات و منابع استفاده شده در تدوين اين رسايل ارائه شده است.