شرح المصطلحات الفلسفية
شرح المصطلحات الفلسفية فرهنگ‌نامه‌اى مشتمل بر الفاظ و اصطلاحات فلسفى است كه به همت جمعى از محققين از قريب به يكصد عنوان از مصادر اصلى قرن سوم تا سيزدهم هجرى گردآورى شده است. مصطلحات، شروح و تعاريف متنوع فلسفى به اين شيوه جامع در هيچ يك از معاجم فلسفى كه تاكنون نگارش شده نيامده است.
| شرح المصطلحات الفلسفیة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بنیاد پژوهشهای اسلامی، گروه کلام (گردآورنده) |
| ناشر | آستان قدس رضوی، بنياد پژوهشهای اسلامى |
| مکان نشر | مشهد مقدس - ایران |
| سال نشر | 1414 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | فلسفه - اصطلاح‌ها و تعبیرها فلسفه اسلامی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | B 49 /ش4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
اين فرهنگنامه به ترتيب حروف الفبا تنظيم شده است و پس از شرح اصطلاح، منبع و صفحه آن ذكر شده است. هدف از تدوين آن نيز عبارت بوده از: 1- قرائت مفاهيم علم فلسفه از خلال مصطلحات آن، 2- ملاحظه تنوع آراء و نظرات، 3- بررسى سير معنايى اصطلاح و آنچه در خلال زمان به آن اضافه شده است، 4- شناخت مصادر اصلى و غير اصلى فلسفى.
گزارش محتوا
در اين فرهنگنامه كوشش شده است كه از تكرار تعاريف متماثل خوددارى شود و به ذكر آن در مصادر قديمى‌تر اكتفا شود و به مصادر متأخرى كه همان تعريف را اضافه كرده‌اند اشاره شود، اما در موارد نادرى بعضى تعاريف در ظاهر متماثل از تعدادى از مصادر مستقل و متكرر ديده می‌شود؛ اين تعاريف اگرچه در نظر اول شبيه هم هستند، اما به لحاظ مفهومى مختلفند چراكه برخى كلمات پس و پيش شده يا برخى الفاظ از جانب بعضى فلاسفه اضافه يا كم شده است. نقل اين تعاريف دلالت بر تطوّر تعابير فلسفى در گذر تاريخ دارد.
تعريف برخى مصطلحات به جهت اهميتى كه در فلسفه دارد، در جميع مصادر فلسفى آمده است و لذا اين قبيل مصطلحات با ذكر فرق‌هاى موجود بين آنها ذكر شده است.
نوع ديگرى از مصطلحات مجرد از شروح وافيه يا از تعريف است؛ اين امر بدين سبب است كه مطلب قابل اعتنايى وجود نداشته يا محققين در استقصاء مصادر به آن نرسيده‌اند. اين موضوع يكى از انگيزه‌ها بر فراهم آوردن مستدرك براى اين معجم در طبع‌هاى بعدى است. مصادر اين معجم از مهمترين كتب فلسفى در طول هزار سال است؛ اما با اين وصف به برخى از كتب مهم مانند: «المطالب العاليه» فخر رازى و «احصاء العلوم» فارابى و «المحاكمات» ارجاع نشده است.
در برخى مصطلحات مانند: ثقيل و خفيف، صحت و مرض كه عنوان بايد به شكل تركيبى ذكر شود. آنكه حرف اولش مقدم است در ابتدا و كلمه دوم در جاى خود آمده و به كلمه اول ارجاع شده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب