الكليات في الطب
الكليات في الطب تألیف ابن رشد اندلسى (متوفى 595ق) از مهم‌ترين نگاشته‌هاى طب سنتى است. ابن رشد در اين اثر تنها به مباحث نظرى پرداخته است و در مباحث عملى مطلبى را ننگاشته است و اين را به كتاب التيسير في المداواة و التدبير نگاشته ابومروان عبدالملك بن زهر (متوفى 557ق) ارجاع مى‌دهد؛ البته اين بدان معنا نيست كه ابن رشد به جانب عملى علم پزشکى توجهى ندارد، بلكه وى طبيب خليفه موحدى ابويعقوب بوده است.
| نام کتاب | الکليات في الطب |
|---|---|
| نامهای دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | ابن رشد، محمد بن احمد (نويسنده)
مزیدی، احمد فرید (محقق) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | RIS 359 /ک8 |
| موضوع | پزشکی - متون قدیمی تا قرن 14 |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1426 ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE12431AUTOMATIONCODE |
ساختار
كتاب با شرح حال مختصرى از مؤلف و آثار او به قلم محقق كتاب احمد فريد مزيدى آغاز شده است.در ادامه مقدمه مؤلف درباره علم طب و اقسام آن و متن كتاب در هفت بخش با عنوان «كتاب» تنظيم شده است. هر يك از اين بخش‌ها نيز به در عناوين متعدد ارائه شده است.
گزارش محتوا
كتاب الكليات في الطب از مهم‌ترين آثار ابن رشد و بلكه از مهم‌ترين آثار طب سنتى است. در اهميت اين اثر همين بس كه بدانيم اين اثر بارها به زبان لاتين ترجمه شده است. خصوصيت اين اثر تحقيقى بودن آن است به گونه‌اى كه كمتر مؤلف در اين اثر به اقوال ديگران استناد مى‌نمايد بلكه بيشتر آنچه مى‌نگارد، تحقيق و يافته خود مؤلف است. با اين حال وى از ذكر اقوال پزشکان بزرگ نيز غافل نيست و اقوالى از بقراط [۱]، ابن سينا [۲] ، ابن طفيل [۳]، ابومروان بن زهر[۴] ، ارسطو[۵] ، رازى [۶] ، جالینوس [۷] و ديگران نقل مى‌نمايد؛ با اين حال اين موارد در مقايسه با مطالب كتاب اندك است.
عناوين مباحث كتاب عبارت است از: 1. كتاب تشريح اعضاء؛ 2. كتاب صحت؛ 3. كتاب مرض و بيمارى؛ 4. كتاب علامتها كه خود به دو بخش علامت‌هاى دال بر تندرستى و علامت‌هاى دال بر بيمارى و اسباب آن تقسيم مى‌شود؛ 5. كتاب ادويه و اغذيه؛ 6. كتاب حفظ صحت؛7. كتاب شفاء بيمارى‌ها.
وضعيت كتاب
اين اثر چندين بار توسط مؤلف تحرير و ويرايش شده است. ابن رشد تحرير اوليه اين اثر را بين سال‌هاى 558ق تا 565ق (1162م- 1169م) انجام داده است. تحرير دوم اين اثر نيز به قولى در سال 583ق و به قولى ديگر در سال 591ق صورت پذيرفته است.
در انتهاى كتاب فهرست محتويات ذكر شده است. پاورقى‌هاى مختصرى درباره توضيح برخى الفاظ در پاورقى كتاب آمده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب