تاریخ صنعاء
تاريخ صنعاء، تأليف اسحق بن جرير طبرى صنعانى (متوفى 450ق) از آثار نفيس قرن پنجم هجرى است. اين اثر اولين كتابى است كه نويسنده آن حوادث سالانه تاريخ يمن را سلسله‌وار و منظم به‌رشته تحرير درآورده است.
| نام کتاب | تاریخ صنعاء |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | طبری صنعانی، اسحق بن یحیی (نويسنده)
حبشی، عبدالله محمد (محقق) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | DS 247 /ی89 ط2 |
| موضوع | صنعا - تاریخ
یمن - تاریخ |
| ناشر | مکتبة السنحاني |
| مکان نشر | صنعا - یمن |
| سال نشر | |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11759AUTOMATIONCODE |
ساختار
كتاب؛ همانند نگارش معاصرينش فاقد تبويب و عنوان‌بندى است و محقق كتاب عبدالله محمد الحبشى عناوينى را در داخل [] ذكر كرده است. از جمله اين عناوين است: خلافت بنى‌عباس بن عبدالمطلب، ذكر تخريب بسيارى از خانه‌هاى صنعاء به واسطه سيل، ذكر قتل ابراهيم حوالى معروف به ابى‌يعفر، ذكر دخول امام هادى(ع). وى همچنين فصلى مجزا را از يكى از نسخه‌هاى كتاب در انتهاى اثر آورده است.
گزارش محتوا
در قرن چهارم و ابتداى قرن پنجم توجه خاصى به تاريخ يمن مشاهده مى‌شود. احمد بن عبدالله رازى در «تاريخ مدينه صنعاء» و ابن جرير در اثر حاضر از اولين كسانى هستند كه درباره اين شهر دست به نگارش زدند. ممكن است كه پيش از اين اينها نيز آثارى در رابطه با اين شهر تأليف شده باشد؛ اما به دست ما نرسيده است. رازى مطالب كتابش را از جماعتى از علما نقل مى‌كند؛ اما نمى‌دانيم كه نقل او شفاهى است يا از منابع مكتوب گزارش مى‌دهد. اما در اين آثار تاريخ و حوادث روزانه كه از اين شهر بزرگ خبر دهد ديده نمى‌شود.
نويسنده در اين اثر استقصاء كاملى از حوادث تاريخى صنعاء از زمان رسول اكرم(ص) نگارش و به صورت سلسله‌وار حوادث را تا سال 420ق ذكر كرده است. اطلاعاتى كه وى ذكر كرده از اخبار معاصرينش وسيع‌تر و در مواردى منحصر به فرد است.
اختصاص فصلى خاص در آخر كتاب به مساجد، خانه‌ها، بازارها و آبانبارها از جمله بخش‌هاى مهم كتاب است كه اطلاعات ارزشمندى درباره آثار و اماكن صنعاء در قرن چهارم به دست مى‌دهد كه در ديگر كتب مربوط به تاريخ صنعاء نيامده است.
وضعيت
از نسخه خطى موجود كتاب بخش‌هايى از بين رفته است كه محقق كتاب در پاورقى صفحات ذكر كرده است. همچنين برخى الفاظ را كه نويسنده دچار سهو قلم شده را تصحيح و تذكر داده است. كتاب فاقد فهرست مطالب بوده و در انتهاى آن فهارس اعلام، قبائل و جماعات، شهرها و راه‌ها آمده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.