خلسة الملوك
خلسة الملوك عنوان رساله‌اى است كه مرحوم ميرداماد آنرا در مباحثى همچون حدوث عالم و دثور آن، نفوس فلكيه و ترتيب موجودات و...در سال 1014 هجرى نوشته است.
| نام کتاب | مصنفات میرداماد مشتمل بر ده عنوان از کتابها و رسالهها و اجازهها و نامهها |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | میرداماد، محمدباقر بن محمد (نويسنده)
محقق، مهدی (مقدمه نويس) نورانی، عبدالله (گردآورنده) |
| زبان | عربی
فارسی |
| کد کنگره | BBR 1146 1381 |
| موضوع | فلسفه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 |
| ناشر | انجمن آثار و مفاخر فرهنگی |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1381 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1796AUTOMATIONCODE |
انگيزه نگارش
در رشح اول ميرداماد خود چگونگى تأليف كتاب را به اين ترتيب بيان كرده است كه به دنبالۀ خوابى كه در شب سيزدهم ماه شعبان المعظم سال 1014 ديده بود و در آن خواب عده‌اى از وى در مورد اثبات دهر و حدوث عالم سئوال كرده‌اند كه در واقع اين رساله همان جوابى است كه مير داماد در آن رؤيا به سئوال كنندگانى از عالم ملكوت املاء نموده است.
ساختار و گزارش محتوا
مصنف اين رساله را در دو رشح تنظيم نموده است كه هركدام داراى بخشهاى گوناگونى مى‌باشد كه ظاهرا بيانگر حالات مختلف مؤلف در ابراز مطالب آن فصلها مى‌باشد مثلا بخشى را در هر رشحه خلسۀ ملكوتيه ناميده است بخش ديگرى را ترشيح و بخشى ديگر را تشريق.
از جمله مسائلى كه در اين رساله به تفصيل بدانها پرداخت شده است عبارتند از:
- سرحديّت تقدم بارى تعالى و ذاتى بودن آن تقدم و متأخر بود عالم به لحاظ هويّت كه علت آن، ماهوى بودن عالم است و تعالى و علّو خداوند از افق زمان باعث ازليّت، سرحديّت و ابديّت او گرديده است
- حادث بودن عالم و همينطور حادث بودن افاضۀ بارى تعالى بر موجودات و ايجاد عالم معدوم.
- كيفيت خلقت عالم و حل چند شبهه در مورد آن.
- خلق و بعث كه با استناد به آيۀ شريفهما خلقكم و لا بعثكم الاّ كنفس واحدة ان اللّه‌سميع بصيرو كلام اميرالمؤمنين(ع) در نهج‌البلاغه با اين عبارت كه:الحمد للّه الذى لم تسبق له حال، حالا فيكون اولا قبل ان يكون آخرا و ظاهرا قبل ان يكون باطنا لم يحلل فى الاشياء فيقال هو فيها كائن و لم ينأعنها فيقال هو منها بائن و همچنين كلام پيغمبر اكرم(ص) در خطبۀ اشباح كه مى‌فرمايد ما اختلف عليه دهر فتختلف منه الحال و لا كان فى مكان فيجوز عليه الانتقال و من هذه الخطبة المنشىء اصناف الاشياء بلا روّية فكر آل إليها و لا قريحة غريزة أضمر عليها و لا تجربة افادها من حوادث الدهور و لا شريك اعانه على ابتداع عجائب الامور فتمّ بأمره و أذغن لطاعة و اجاب إلى دعوته لم يعترض دونه ريث المبطى لا أفاة المتكىء...و ديگر احاديثى از امام صادق، امام كاظم و امام رضا عليهم‌السلام بيان نموده است.
- وجود مبدع و جعل عالم و افاضۀ خير توسط خداى متعال.
- بحث از زمان و حركت و اينكه زمان حادث نبوده كما اينكه حركتى كه محلّ زمان است حادث نمى‌باشد.
- حركت و ارادۀ جزئى و نسبت بين آندو.
- نفوس فلكيّه كه قسمى از ملائكه مى‌باشند و تأثيرى كه آنها در اجرام فلكى دارند به اين صورت كه كانه اجرام سماوى بمنزلۀ بدن اين نفوس عاقلۀ فلكيّه بوده و حركات و سكنات آنان تأثير خود را در آن اجرام ظاهر مى‌گرداند.
- بطلان ذوات ممكنه كه فقط با افاضۀ بارى تعالى موجود خواهند شد.
- حوادث زمانيّه و آنات وجود
- تصحيح حدوث زمانى كه محاولۀ آنرا به عده‌اى متفلسف مقلّد نسبت داده است.
معرفى نسخه
اين كتاب در ضمن جلد اوّل مصنفات ميرداماد كه توسط آقاى مهدى محقق مقدمه بر آن نوشته شده است و به اهتمام آقاى عبدالله نورانى جمع‌آورى گرديده و در قطع وزيرى به وسيلۀ انتشارات انجمن آثار مفاخر فرهنگى در تهران و در سال 1381 به چاپ رسيده است كه شمارۀ شابك آن 3-07-7874-964 مى‌باشد.