موسوی سبزواری، عبدالاعلی
آيت‌الله سيد عبدالاعلى موسوى سبزوارى، فقيه، مفسر و قرآن‌پژوه بزرگ جهان تشيع و از مفاخر علمى و برجسته اسلام در دوره معاصر است كه عمر شريف خويش را در نشر و گسترش معارف اسلام و قرآن مصروف داشت.
| نام | موسوی سبزواری، عبدالاعلی |
|---|---|
| نام های دیگر | آيت الله سيد عبدالاعلى موسوى سبزوارى
سبزوارى، عبدالاعلی |
| نام پدر | |
| متولد | 1288 هـ.ش |
| محل تولد | |
| رحلت | 1372 هـ.ش یا 1414 هـ.ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مولف | AUTHORCODE226AUTHORCODE |
وى در هيجدهم ذى حجه 1328ق- مصادف با عيد غدير خم- در سبزوار ديده به جهان گشود. دوران كودكى و نوجوانى را تحت سرپرستى پدر بزرگوارش طى نمود و مقدمات ادبيات عرب و فقه و اصول و... را از پدر و عمويش، آيت‌الله سيد عبدالله برهان (م 1384ق) فراگرفت و تا سن چهارده سالگى در زادگاه خود به تحصيل مقدمات علوم اسلامى و عربى پرداخت.
اساتيد
در سال 1342ق به مشهد مقدس رفت و در آن‌جا از محضر بزرگانى چون: علاّمه حاج ميرزا عبدالجواد اديب نيشابورى (م 1344ق)، ميرزا عسكر شهيدى، معروف به آقا بزرگ حكيم (م 1354ق)، آيت‌الله سيد محمّد عصّار لواسانى (م 1356ق) و حاج شيخ على اكبر نهاوندى (م 1369ق) بهره برد.
وى پس از حدود هشت سال اقامت در مشهد، براى تكميل درس سطح فقه، اصول و نيز فلسفه، تفسير و ديگر علوم اسلامى، عزم سفر نجف اشرف نمود و در آن شهر در درس آيات عظام: مرحوم نائينى (م 1355ق)، [[عراقی، ضیاءالدین|آقا [[عراقی، ضیاءالدین|ضياءالدين عراقى]] (م 1361ق)، شيخ محمّد حسين اصفهانى، معروف به «كمپانى» (م 1361ق)، آقاى سيد ابوالحسن اصفهانى و آقا سيد حسين بادكوبه‌اى (م 1358ق) و... شركت نمود و آموخته‌هاى فقهى و فلسفى خويش را تكميل كرد. وى تفسير قرآن، مناظره و كلام را با حضور در جلسات تفسيرى علامه محمد جواد بلاغى فراگرفت. همچنين از علاّمه مامقانى (م1351ق)، حاج شيخ عباس قمى (م 1359ق) و ديگر مشايخ و استادان خود اجازات روايتى و اجتهادى كسب نمود و در حالى كه 36 سال داشت، در سال 1365ق خود عهده‌دار تدريس خارج فقه و اصول شد و به تربيت شاگردان و دانشوران پرداخت.
وى در كنار فقيه برجسته اهل بيت، آيت‌الله سيد ابوالقاسم خوئى (م 1413ق)، خدمات شايانى به حوزهِ نجف اشرف نمود و چراغ فقاهت را در آن حوزه، نورانى نگه داشت و خود چيزى كمتر از يك سال- بعد از آيت‌الله خوئى- عهده‌دار رياست آن حوزه علمى شد.
تدريس
وى از سال 1325ش1365/ق، از 37 سالگى، به تدريس دروس سطح خارج حوزه پرداخت. ايشان در ايام تحصيل، به تدريس دروس خارج فقه و اصول و در روزهاى تعطيل، به تدريس تفسير قرآن و گاهى نيز به تدريس حكمت، كلام و عقايد مى‌پرداخت. در روزهاى ماه مبارك رمضان نيز، به تدريس فقه الحديث مى‌پرداخت و در آن به مباحثى چون شناخت احاديث صحيح از ناصحيح مبادرت مى‌ورزيد.
ايشان مردى متواضع، بردبار، كم‌سخن و دائم الذكر و از حافظان قرآن كريم بود. وى در فعاليت‌هاى سياسى و اجتماعى ايران و عراق نقش داشت و از انقلاب اسلامى ايران و رهبر آن- حضرت امام خمينى(ره)- كمال حمايت و پشتيبانى را نمود. در زمان اقامت امام(ره) در نجف، در كنار ايشان بود و از امام(ره) و نهضت وى حمايت مى‌كرد. چندين بار درس خويش را براى توجّه دادن حوزه علميهِ نجف، به وقايع انقلاب اسلامى ايران تعطيل نمود و به هنگام همه‌پرسى نظام جمهورى اسلامى، در فروردين 1358ش پيامى مبنى بر حمايت از آن صادر فرمود.
وى همواره حامى مردم مظلوم و مسلمان عراق بود و در جنبش و قيام معارضان عراقى در سال 1370ش، نقش هدايت و رهبرى داشت. او هرگز با رژيم بعث حاكم بر عراق سازش ننمود و چند بار منزلش به محاصرهِ نظاميان بعث درآمد و رژيم بعث برايش محدوديت‌هايى قائل شد.
از اقدامات ايشان براى ترويج دين در سراسر جهان، مى‌توان به فرستادن نمايندگانى زبده به اروپا، آمريكا و كشورهاى عربى و آسيايى و نيز طرح وسيع ايشان براى تجديد بناى مسجد سهله و مسجد كوفه اشاره كرد. در جنبه سياسى نيز، مى‌توان از موضع سياسى ايشان در برابر نظام حاكم بغداد در سال 1412ق و فتواى ايشان درباره انتفاضه عراق و رويارويى و براندازى نظام حاكم سخن گفت.
سرانجام اين فقيه فرزانه و مفسر عاليقدر تشيع و عالم وارسته، بعد از عمرى تدريس، تحقيق، تأليف و مجاهدت، در روز دوشنبه 25 مرداد 1372ش27/ صفر 1414ق،- مصادف با شب رحلت رسول خدا(ص) و شهادت امام حسن مجتبى(ع)- در نجف اشرف درگذشت و به ديدار حق شتافت. برخى معتقدند كه وى توسط رژيم بعث عراق مسموم و شهيد شده است.
در پى رحلت ايشان، رهبر معظم انقلاب اسلامى، حضرت آيت‌اللّه خامنه‌اى، در بخشى از پيام تسليت خويش درباره ايشان چنين بيان داشتند: «ايشان از فقهاى عالى مقام و از مدرسين و علماى بزرگى بودند كه عمر با بركت خود را در نجف به تدريس، تحقيق و تقويت شاگردان و تأليف كتب سودمند و با ارزش گذرانيده بودند... در آخرين سال‌هاى عمر شريف اين روحانى بزرگوار، حوادث خونين عراق و قيام فداكارانه مردم در برابر حكومت ستمگر بعثى پيش آمد كه ايشان در رهبرى و هدايت مردم، داراى نقش و تأثير بودند و بدين جهت، پس از سركوب قيام تا چندى در محنت فشارهاى رژيم بعثى گذرانيد».
آثار
از آثار و تأليفات ارزشمند وى مى‌توان به كتاب‌هاى زير اشاره كرد:
- مواهب الرحمن فى تفسير القرآن.
- مهذب الاحكام فى بيان الحلال و الحرام.
- تهذيب الاصول.
- لباب المعارف.
- افاضة البارى فى نقد ما الّفه الحكيم السبزوارى.
- رفض الفضول عن علم الاصول.
- منهاج الصالحين.
- مناسك الحج.
- رساله توضيح المسائل.
- حاشيه بر بسيارى از كتاب‌هاى شيعه چون: العروة الوثقی، وسيلة النجاة، حدائق الناظرة ، جواهر الكلام، مستند الشيعه، اسفار، تفسير صافى، شرح منظومهِ حكيم سبزوارى، و...
- مجموعه‌اى در رسائل فقهى و... از ديگر آثار علمى آن دانشمند است كه نشر و گسترش احكام اسلامى و معارف قرآنى را سرلوحه خود كرده بود.