مصباح‌زاده، عباس
ولادت
«عباس مصباح‌زاده» در سال 1311ش متولد شد. پدرش شيخ اسماعيل مصباح و پدر بزرگش ميرزا جهانبخش منجّم باشى، از منجّمين بزرگ عصر قاجار و از مدرّسين معروف دارالفنون و مدرسه خان مروى بوده است.
کسب علم و دانش
خانواده مصباح‌زاده از فرط علاقه مذهبى در شهر قم متوطن گرديدند. شيخ عباس پس از گذرانيدن دوران تحصيل دبستان و دبيرستان، از آغاز جوانى به تهران آمد و نزد پدر به تحصيل علم نجوم و فن استخراج تقويم مشغول شد و پس از دو سال، خود موفق به فراگرفتن اين علم گرديد و به چاپ تقويم به نام خود شخصاً همت گماشت، چنانچه از سال 1328ش تا كنون مرتباً تقويم علمى ذى قيمت خود را طبع و نشر نموده است و نيز در استخراج خسوف و كسوف و رؤيت هلال و بدر و ساير قسمت‌هاى اين فن، نهايت دقت و استادى را به كار مى‌برد. اين مرد دانشمند، گويا از سال 1328ش در كسوت روحانيت درآمده و با اجازه پدر والامقامش، خود براى ادامه تحصيلات در فقه و اصول و فنون اديبه و عربيه، مجدداً به قم معاودت نمود و در حوزه علميه آن ديار به كار مشغول گرديد و پس از سه سال تحصيل در حوزه مزبور، مورد نظر و عنايت خاص مرحوم آيت‌الله سيد محمد حجت كوه كمرى (روانشاد) كه از بنيان‌گذاران حوزه علميه قم و از مراجع عظيم و مدرسين عالى قدر عالم تشيع بودند، واقع شد و در مدرسه حجتيه به تدريس علم هيئت اشتغال ورزيد، تا اين‌كه در سال 1332ش افتخار دامادى آن شخصيت نامى عالم تشيع نصيبش گرديد و به تشويق آن مرد بزرگوار، به تمرين و تعلم ذوقيات از قبيل خط و نقاشى پرداخته و بعد از رسيدن به مهارت و استادى در فن مزبور، قرآنى به خط خود به امر معظم له نگاشته كه توسط مؤسسه حاج محمد على علمى در تهران به چاب رسيد و اكنون مورد استفاده عموم است كه دير زمانى نمى‌گذرد كه حاج مصباح زاده به كوشش و اهتمام شبانه روزى خود و با كمك و مساعدت جمعى از فضلا و خيرانديشان، هيئتى براى چاپ كتب دينى تشكيل داده و علاوه بر رسيدگى به امور هئيت مذكور، مدت چهار سال است كه با جهد و جهد خستگى‌ناپذيرى به تدريس رياضيات و ادبيات و فنون مختلف هنر از قبيل خط و نقاشى و مينياتور به تعليم و تربيت افرادى مشغول بوده و شاگردان لايق و مبرزى تحويل جامعه داده است. او از موهبت طبع شعر بهره‌مند و اشعار نغز پارسى و عربى بسيارى گفته و در نثر توانا و در خط نستعليق از بهترين شاگردان خطاط معاصر بحرينى عشقى مى‌باشد.
وى در فقه و اصول از محضر بزرگانى همچون شيخ مرتضى حائرى، محقق داماد و آيت‌الله بروجردى بهرمند شد و در درس اخلاق از امام خمينى(ره) و جلسات درس علامه طباطبائى، علامه ابوالحسن شعرانى و مهدى الهى قمشه‌اى بهره برد.
او به فعاليت‌هاى فرهنگى و مذهبى و ساختن مراكز علمى مذهبى در ايران و خارج همت داشت و با باهنر، بهشتى، مفتح و مكارم شيرازى در زمينه‌هاى علمى و تعليم و تربيت همكارى داشت.
در سال 1350ش وى به انگلستان عزيمت نمود و پس از ديدار از مراكز علمى و دانشگاهى آن كشور به رصد خانه گرينويچ لندن رفته و با دانشمندان نجوم به بحث و مشاوره پرداخت و از كتابخانه خطّى موزه بريتانيا استفاده نمود.
نظريّات علمى و نجومى استاد همواره مورد توجّه محافل دانشگاهى و حوزه‌هاى علميّه بوده است. براى نمونه مى‌توان به مسئله طلوع فجر و محاسبه زاويه قبله در كشورهاى اروپائى و امريكايى و اوقات شرعيّه استخراج ايشان در مراكز اسلامى اروپا و امريكا اشاره كرد.
وى در اوان جوانى چندين سال در مدرسه حجّتيّه قم به تدريس هيئت و نجوم براى طلاّب حوزه علميّه قم اشتغال و با استاد جامع علاّمه ابوالحسن شعرانى مفاوضات و مناظرات داشته است.
آثار
- تقويم سالانه؛
- ترجمه قرآن كريم؛
- ترجمه صحيفه سجّاديه؛
- ترجمه ادعيّه مفاتيح الجنان؛
- دو جلد كتاب در علم نجوم و ستاره‌شناسى از ديدگاه علمى و تجربى؛
- صلاى عشق؛
- مناجات با قاضى الحاجات؛
- دعاى دوازده امام؛
- ترجمه فارسى دعاى كميل و دعاى توسل.