برهان
برهان، اثر مهدى قوام صفرى است كه در آن رساله «البرهان» نوشته علامه سيّد محمّدحسين طباطبايى (تبريز 1282-1360 ش، قم) را تصحيح و از زبان عربى به فارسى ترجمه و همراه با متن اصلى و افزودن يادداشت‌هايى منتشر كرده است. درباره اين ترجمه چند نكته گفتنى است:
- مترجم در مقدمه‌اش كه آن را در تهران در تاريخ 16 اسفند 1386 نوشته، بر چند مطلب تأكيد كرده است:
- الف)- نخستين رساله‌اى كه با اسم برهان شناخته شد تحليلات ثانوى ارسطوست. پس از آن فيلسوفان مسلمان، به‌ويژه فارابى و ابوعلى سينا و خواجه نصيرالدين طوسى و مرحوم علامه طباطبايى به ترتيب در باب اين موضوعات رساله برهان نوشته‌اند (و البته در همه آثار منطقى كه در عالم اسلام توليد شده‌اند، برهان يكى از بخش‌هاى اصلى صناعات پنج‌گانه است)؛
- ب)- مرحوم علامه طباطبايى در كتاب حاضر با رعايت موازين تلخيص، رساله جامعى در فن برهان تصنيف كرده است كه همه ابواب آن را شامل است؛
- ج)- اين رساله پيش از اين در كتاب «رسائل سبعه» از سوى بنياد علمى و فكرى استاد علامه سيد محمدحسين طباطبايى با همكارى نمايشگاه و نشر كتاب در مهرماه 1362 به چاپ رسيده است. اين نسخه چاپى كه ما در پانوشت‌هاى متن عربى تصحيح حاضر با كلمه «المطبوع» به آن ارجاع داده‌ايم، داراى افتادگى‌هاى بسيار و غلطهاى چاپى بسيار است. براى نمونه، صدر و ذيل فصل دوم از مقاله دوم داراى افتادگى‌هاى بسيار است و همه مطالب فصل چهارم تحت عنوان فصل سوم آمده و كلّ مطالب فصل سوم اصلا از قلم افتاده است؛
- د)- متنى كه در اين چاپ به خوانندگان عرضه مى‌شود، بر اساس يك نسخه خطى تهيه شده است كه در 1341ش، به درخواست استاد صائنى زنجانى از روى دستخط مبارك مرحوم استاد علامه طباطبايى استنساخ شده است. ما در پانوشت‌ها با حرف «خ» به اين نسخه ارجاع داده‌ايم. اين نسخه خطى را استاد مرحوم صائنى زنجانى از شاگردان نزديك مرحوم استاد علامه طباطبايى با كمال عطوفت در اختيار اين نگارنده قرار داده است؛
- ه)- در اين ويرايش، نخست متن عربى هر فصل به‌طور يك‌دست و مطابق با دستخط مبارك حضرت استاد آماده شد و سپس نگارنده آن را به فارسى برگرداند و سعى شد عبارات فارسى از حدود متن عربى بيرون نرود و از نقل به معنا پرهيز شود. اين شيوه بيشتر براى دانشجويانى كه بخواهند ترجمه را با متن عربى مقابله كنند البته سودمند خواهد بود. در بخش يادداشت‌ها جاهاى دشوار متن توضيح داده شد تا شايد كار دانشجويانى كه اين كتاب را مى‌خوانند اندكى آسان‌تر شود ...[۱]
- مترجم محترم، براى آسان شدن مقابله ترجمه و استفاده بيشتر دانشجويان، بندهاى هر فصل از متن اصلى و نيز ترجمه آن را شماره‌گذارى كرده است و در نتيجه به‌راحتى مى‌توان بر اساس اين شماره‌ها ترجمه را با متن عربى مقايسه كرد. اين شماره‌ها از 1 شروع شده و به 255 پايان پذيرفته است ...[۲]
- همچنين مترجم محترم بعد از پايان ترجمه، براى شرح مطالب مشكل، يادداشت‌هايى نوشته و آن را نيز شماره‌گذارى كرده و در نتيجه تعداد 88 يادداشت فراهم آمده است ...[۳]
- با بررسى اجمالى ترجمه كه انجام شد، به نظر مى‌رسد زبان و ادبيات استفاده‌شده در اين ترجمه، روان و شيوا و متناسب با فرهنگ امروزى است.
- مطالب يادداشت‌هاى مترجم، بيشتر توضيح لغات، اصطلاحات، استناد به منابع، تاريخ فلسفه و منطق و... است ...[۴] و گاه انتقادى ...[۵]
| نام کتاب | برهان |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | کتاب البرهان. فارسی - عربی |
| پدیدآورندگان | قوام صفری، مهدی (ترجمه و تحقيق)
طباطبایی، محمدحسین (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BBR 1392 /ب4 |
| موضوع | برهان
فلسفه اسلامی |
| ناشر | بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1387 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE13835AUTOMATIONCODE |
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.