الاحتجاج (نشر المرتضی)
| نام کتاب | الاحتجاج |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | الاحتجاج علی اهل اللجاج |
| پدیدآورندگان | موسوی خرسان، محمدباقر (مصحح)
طبرسی، احمد بن علی (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 228/4 /ط2الف3 |
| موضوع | اسلام - احتجاجات
اسلام - دفاعیهها و ردیهها شیعه - احتجاجات شیعه - دفاعیهها و ردیهها |
| ناشر | نشر المرتضی |
| مکان نشر | مشهد مقدس - ایران |
| سال نشر | 1403 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1408AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
الاحتجاج، تأليف ابومنصور، احمد بن على بن ابى طالب طبرسى، از علماى قرن ششم هجرى است. اين كتاب، به زبان عربى و در موضوع بحث‌ها و مناظرات معصومين (ع) و بزرگان دين با مخالفان، در موضوعات مختلف دينى مى‌باشد.
طبرسى، در مقدمه الاحتجاج مى‌گويد:
آنچه باعث شد من چنين كتابى تأليف كنم، اين بود كه عده‌اى از شيعيان دست از استدلال و بحث با مخالفان برداشته‌اند و مى‌گويند پيامبر و ائمه(ع) هيچ‌وقت جدال نكرده‌اند و به شيعه نيز چنين اجازه‌اى نداده‌اند؛ لذا تصميم گرفتم در يك كتاب، بحث‌هاى بزرگان را با مخالفان در اصول و فروع دين جمع كنم.
البته طبرسى متذكر مى‌شود كه نهى آنان از مجادله، نسبت به افراد ضعيف قوم بوده است.
كتاب الاحتجاج، از كتب معتبرى است كه علما به آن اعتماد دارند و بدون هيچ دغدغه‌اى روايات آن را نقل مى‌كنند.
ساختار
كتاب، در دو جزء تنظيم شده است. جزء اول آن، مشتمل بر بيست و سه احتجاج و نه عنوان مختلف از قبيل«فصل فى ذكر طرف...»، «ذكر طرف...»، «جواب مسائل...» و... است و جزء دوم، شامل بيست و شش احتجاج و دو عنوان «خطبة...» و «ذكر طرف...» مى‌باشد.
گزارش محتوا
مؤلف، در مقدمه كتاب مى‌فرمايد: من، به جز روايات تفسير امام حسن عسکری(ع)، بقيه روايات كتاب را بدون سند آورده‌ام، زيرا يا اجماع بر آنها هست يا موافق عقلند يا در كتب مخالف و موافق مشهورند و روايات تفسير منسوب به امام حسن عسکری(ع) را با ذكر سند در ابتداى آنها آورده‌ام، چرا كه از حيث شهرت، مانند بقيه روايات كتاب نيستند.
شروع كتاب، با آيات و اخبارى است كه ترغيب به بحث و استدلال با مخالفين مى‌كند و اجر و ثواب حمايت كنندگان از دين خدا را بيان مى‌كند.
سپس احتجاجات پيامبر و ائمه(ع) را به ترتيب ذكر كرده و در بين اينها گاهى استدلال‌ها و بحث‌هاى اصحاب و اهل بيت پيامبر را نيز آورده است.
در پايان نيز، توقيعات امام عصر (عج) در پاسخ به سؤالات و مشكلات شيعيان ذكر شده است.
از جمله ترجمه‌ها و شروح اين كتاب، عبارت است از:
1. ترجمه‌اى توسط مولى نظام الدين، احمد غفارى مازندرانى.
2. ترجمه‌اى از ابوالحسن، على بن حسن زوارى، مفسر بزرگوار و شاگرد محقق كركى.
3. ترجمه‌اى توسط عمادالدين قارى استرآبادى.
4. ترجمه‌اى با نام «كشف الاحتجاج»، از ملا فتح الله كاشانى م 988ق كه همراه با شرح كتاب است.
5. شرح ميرزا ابوالحسن بحرانى م 1193ق، از علماى بزرگ دوران زنديه در شيراز.
6. شرح سيد احمد بن محمد حسينى مختارى كه شرحى لطيف است.
وضعيت كتاب
تحقيق كتاب، توسط سيد محمد باقر موسوى خرسانى انجام شده است. ايشان، علاوه بر استخراج آيات و توضيح كلمات مشكل، مطالب تحقيقى فراوانى آورده كه شامل زندگى‌نامه بسيارى از شخصيت‌هاى مذكور در متن كتاب و روايات فراوانى است كه توضيح آنها در پاورقى كتاب آمده است.
در پايان كتاب نيز فهرست مطالب كتاب و مطالب حواشى ذكر شده است.
نسخه‌شناسى
كتاب شريف احتجاج، بارها به چاپ رسيده، از جمله:
1. در سال 1268ق، در ايران.
2. در سال 1300ق، در ايران.
3. در سال 1354ق، در نجف اشرف.
4. در سال 1403ق، در ايران كه چاپ حاضر در برنامه مى‌باشد.
اين چاپ، از چاپى عكس‌بردارى شده كه مربوط به مؤسسه الجواد در بيروت است و چاپى بسيار زيباست كه در ابتداى آن مقدمه‌اى به قلم علامه سيد محمد بحر العلوم آمده است.