عین‌القضات همدانی: زندگی‌نامه و ریشه‌های فلسفی او
| عین‌القضات همدانی: زندگی‌نامه و ریشه‌های فلسفی او | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | منزوی، علی‌نقی (نویسنده) ذاکر، محمدابراهیم (محقق) |
| ناشر | اشاره |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1403 |
| شابک | 5ـ1ـ91631ـ622ـ978 |
| موضوع | BP ۲۷۹ /ع۹ گ۴ |
| کد کنگره | |
عین‌القضات همدانی: زندگی‌نامه و ریشه‌های فلسفی او تألیف علی‌نقی منزوی به کوشش محمدابراهیم ذاکر، عین القضات یکی از صریح‌ترین اندیشمندان سدۀ ششم هجری ایران است که جان خود بر سر درست‌گویی نهاد و فدای تعصبات مذهبی فرمانروایان ترک‌تبار سلجوقی، نوکران گوش به فرمان خلافت بغداد که در راه این تعصب کاسۀ گرم‌تر از آش بودند.
ساختار
کتاب در دو بخش تدوین شده است.
گزارش کتاب
زنده‌یاد علی‌نقی منزوی هشت دهه از زندگی خود را از یک‌سو در راه آموختن و فراگیری دانش هزینه کرد و از سوی دیگر به نگارش، آموزش و پرورش چند نسل از نوجوانان و جوانان این سرزمین گذراند. او بیش از هفتاد جلد کتاب در بیش از 25 عنوان، بیش از صد مقاله در کنگره‌ها و همایش‌ها و گفتگو با رسانه‌ها و دو کتاب رونویسی و استنساخ از ایشان ردیابی شده است.
این کتاب دربرگیرندۀ یادداشت‌هایی از منزوی است که بخش‌هایی از آن را در اواخر دهۀ پنجاه تا میانۀ دهۀ شصت برای گردآورنده املا کرده است؛ بخش‌های دیگری از این کتاب در مقاله‌های پیش و پس از انقلاب ایشان بازگو شده است و نیز پاره‌ای از آن در پیش‌گفتار کتاب «سیمرغ و سیمرغ: نمایش‌نامۀ مرغان» و «چکیدۀ منطق‌الطیر عطار نیشابوری» آمده است. همچنین بخش‌هایی از آن در پیش‌گفتار جلد سوم کتاب «نامه‌های عین‌القضات» تصحیح شادروان منزوی بازگو شده است.
عین‌القضات با کنیت ابوالفضائل و ابوالمعالی و نام عبدالله، فرزند ابویکر محمد اهل همدان، نام و نشانی است که بیشتر مورخان کهن به این صوفی پرشور و شهید راه ادیشه، نگارندۀ مجموعۀ نامه‌ها و آثار دیگر داده‌اند. این شهید یکی از صریح‌ترین اندیشمندان سدۀ ششم هجری ایران است که جان خود بر سر درست‌گویی نهاد و فدای تعصبات مذهبی فرمانروایان ترک‌تبار سلجوقی، نوکران گوش به فرمان خلافت بغداد که در راه این تعصب کاسۀ گرم‌تر از آش بودند.
مردانی چون فارابی و ابن سینا اندیشه‌های اشراقی و گنوسیستی ایرانی خود را به عنوان فلسفۀ مشاء تدوین کردند. فارابی پا را فراتر نهاد و بسیاری از مسائل مشرب گنوسیستی ایرانی را در قالب مشاء ریخت و به یونانیان نسبت داد. عین‌القضات نیز از روند کلی دانشمندان ایران مستثنا نبود. او گاهی از ترس سلجوقیان برای تظاهر به دوری اسماعیلیان روایت‌های ستایش اهل‌بیت را نیز سنی‌مآبانه تأویل کرده است.
عین‌القضات مانند همۀ ادیبان دوزبانۀ ایران به تازی و فارسی می‌نگاشت و می‌سرود و مانند دیگر نویسندگان دوزبانه، در نگاشته‌های فارسی، گنوسیست‌تر و در عربی سنی‌نماتر است.
در بخش نخست این کتاب زندگی‌نامۀ زنده‌یاد منزوی و فهرستی از آثار او آمده است. سپس در بخش اصلی کتاب ابتدا در پیش‌گفتار کتاب، زنده‌یاد منزوی از ایران‌دوستی در سده‌های سوم و چهارم هجری قمری و گنوسیست‌ها سخن گفته است. بخش نخست کتاب دربارۀ زندگی‌نامۀ عین‌القضات است که دربارۀ زندگی‌نامه، خاندان، نسب‌نامه، گزارشگران زندگی عین‌القضات، اعتقادنامۀ قادری و ... سخن گفته شده است. در بخش دوم ابتدا دربارۀ دو اصطلاح کلامی توحید اشراقی و عددی سخن گفته شده و دربارۀ جغرافیای فرهنگی منطقه، تاریخچۀ فرهنگ‌های دورگه در روند تکاملی توحید و ... بحث و بررسی انجام گرفته است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات