مختاری غزنوی، عثمان بن عمر
| مختاری غزنوی، عثمان بن عمر | |
|---|---|
 | |
| ولادت | بین 457 تا 469ق/ 1065 تا 1077م |
| رحلت | بین 512 و 548ق/ 1118 تا 1154م |
| اطلاعات علمی | |
| سبک نوشتاری | حماسه‌سرا |
| برخی آثار | شهریارنامه |
ابوعمر بهاءالدین عثمان بن عمر مختاری غزنوی، (تولد بین 457 تا 469ق/ 1065 تا 1077م- مرگ بین 512 و 548ق/ 1118 تا 1154م)، از گویندگان و حماسه‌سرایان زبردست فارسی‌زبان ایرانی و صاحب «شهریارنامه» است.
غلامحسین بیگدلی در مقدمه‌اش بر کتاب با ذکر شاهدی از اشعار فریدالدین احول اسفرائینی، شاعر شناخته شده سده چهاردهم میلادی، مختاری را از گویندگان توانایی به‌شمار می‌رود که نام او را می‌توان در ردیف فردوسی طوسی، فخرالدین اسعد گرگانی و خاقانی شروانی برد[۱].
مختاری در سرودن غزل، قصیده، رباعی، قطعه، ترکیبات و مثنوی استاد بوده است، لیکن بیشتر به قصیده‌سرایی و مثنوی‌گویی گرایش نموده و در میراث ادبی وی، قصاید و مثنویاتش بر دیگر انواع شعر وی برتری دارد[۲].
ممدوحین
وی چند تن از فرمانروایان، سران، سروران و سرشناسان هم‌زمان خود را مدح گفته و با قدرت شعر خود، به نام آنان جاودانی بخشیده است. هم‌چنین مثنوی «هنرنامه یمینی» و «شهریارنامه» را که روی‌هم، قسمت اعظم سروده‌های وی را تشکیل می‌دهد، به حماسه‌های ملی اختصاص داده و داد سخنوری داده است. از ممدوحین سرشناخته مختاری، می‌توان نام‌های علاءالدوله مسعود بن ابراهیم غزنوی را نام برد که شاعر، مثنوی «شهریارنامه» خود را در مدت سه سال، به نام وی ساخته است. ابوالملوک ارسلان بن مسعود غزنوی، برادر وی یمین‌الدوله بهرامشاه غزنوی از سلاجقه کرمان، معزالدین ارسلان شاه قاوردی، عضدالدوله مغیث‌الدین فناخسرو بویی، امیر تاج‌الدین نصر بن خلف فرمانروای سیستان، یمین‌الدوله امیر اسمعیل گیلکی فرمانروای طبس که مختاری مثنوی «هنرنامه یمینی» را به نام امیر ساخته است و دیگران[۳].
آثار
خوشبختانه بیشتر آثار مختاری، از حوادث روزگان مصون مانده و صحیح و سالم، به دوران ما رسیده است. جلال‌الدین همایی با آنچه در دسترس داشته، کتابی به نام «دیوان عثمان مختاری» تدوین نموده و نشر نموده است[۴].
آنچه از میراث مختاری مورد توجه خاص قرار گرفته، «شهریارنامه» وی می‌باشد. او این داستان را معاقب داستان‌های «شاهنامه» فردوسی، «گرشاسب‌نامه» اسدی طوسی، «برزونامه» عطاء بن یعقوب کاتب متخلص به عطایی و امثال آنها، به رشته تحریر درآورده است[۵].
وفات
تاریخ دقیق وفات مختاری غزنوی معلوم نیست و وفات او بین 512 و 548ق/ 1118 تا 1154م متفاوت شده است[۶].
پانویس
منابع مقاله
مختاری غزنوی، عثمان، شهریارنامه عثمان مختاری غزنوی، به اهتمام دکتر غلامحسین بیگدلی، بی‌نا، تهران، 1358ش.