حکایات قابوس‌نامه
| حکایات قابوس‌نامه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اصلانی، فرهاد (نویسنده) |
| ناشر | نگاه معاصر |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1400 |
| شابک | 9ـ022ـ290ـ622ـ978 |
| کد کنگره | |
حکایات قابوس‌نامه انتخاب و شرح: فرهاد اصلانی؛ در گردآوری حکایات این کتاب در این دفتر، به متن کتاب دست برده نشده و حکایات «قابوس‌نامه» از روی چاپ زنده‌یاد استاد یوسفی ثبت شده است. معمولا ابتدا و انتهای حکایات در متن کتاب، نامشخص است که در این دفتر آن موارد تعیین شده است. ضمناً حکایات در متن کتاب عنوانی ندارند که برای راحتی کار خواننده، بر اساس محتوای حکایات، به هر یک عنوانی داده شده است.
گزارش کتاب
در عصر ساسانی، ژانری ادبی به نام اندرزنامه‌نویسی وجود داشته و متونی از آن دوره باقی مانده که همگی شامل پندواندرز هستند و این نشان می‌دهد که توجه به اخلاقیات و رشد معنوی و فرهنگی در ایران، پیشینۀ کهنی دارد و همین رویکرد به ادبیات فارسی هم منتقل شده و متون فراوانی در این زمینه نوشته شده است.
متونی از نوع «قابوس‌نامه» در زمرۀ اندرزنامه‌ها قرار می‌گیرند؛ ولی در خواندن این متون گاهی به طور مستقیم پند و نصیحت داده می‌شود و گاهی در قالب بیان حکایات و داستان‌ها. گرچه نوع نخست یعنی نصیحت خالص برای خوانندۀ امروزی به‌ویژه جوانان چندان جالب نیست؛ اما از حکایات این متون نمی‌توان گذشت؛ برای مثال «قابوس‌نامه» بیش از پنجاه حکایت دارد که بسیاری از آنها جذاب و خواندنی و شامل نکات آموختنی هستند.
«قابوس‌نامه» یکی از آثار بسیار ارجمند زبان فارسی است که امیر عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر بن قابوس بن وشمگیر بن زیار، از شاهزادگان خاندان زیاری آن را در سنین پختگی و کمال، یعنی 63 سالگی در سال 475 هجری نوشته است. آل زیار در قرون چهارم و پنجم در شمال ایران به‌ویژه در گرگان، طبرستان، گیلان، دیلمستان، رویان، قومس، روی و جبال حکمرانی داشتند. امیر عنصرالمعالی با دختر سلطان محمود غزنوی ازدواج کرد و از او پسری به نام گیلانشاه داشت و این کتاب را در 44 باب برای پسر خود نوشته و خواسته حاصل تجربیات خود را در اختیار فرزندش بگذارد و او را راهنمایی کند و مسائل مختلف زندگی و هنرها و پیشه‌های گوناگون آن زمان را به وی بیاموزد.
این کتاب در نسخه‌های مختلف به نام‌های نصیحت‌نامه، پندنامه و قابوس‌نامه خوانده شده که از آن میان، به همین نام آخری معروف است. تنوع موضوعات گوناگون در این کتاب و فواید فراوانی که از مطالعۀ آنها حاصل می‌شود، به‌ویژه از نظر تحقیق در اوضاع و احوال اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، دینی، علمی و ادبی آن عصر، اهمیت کتاب را تا حدی بالا برده که ملک‌الشعرای بهار آن را «مجموعۀ تمدن اسلامی پیش از مغول» نامیده است.
«قابوس‌نامه» در طول قرن‌ها مورد توجه شاعران و نویسندگان ایران قرار گرفت و از قرن ششم به بعد، ادبایی همچون سنایی غزنوی، نظامی گنجوی، عطار نیشابوری، امیرخسرو دهلوی، جامی و دیگران از حکایات و مطالب آن نقل کرده و بهره برده‌اند. همین موضوع باعث شده شهرت این کتاب از قلمروی مرزهای زبان فارسی هم گذشته و این اثر به زبان‌های دیگری نیز ترجمه شده است؛ از جمله به زبان‌های ترکی، عربی، آلمانی، فرانسوی، انگلیسی و .... .
در گردآوری حکایات این کتاب در این دفتر، به متن کتاب دست برده نشده و حکایات «قابوس‌نامه» از روی چاپ زنده‌یاد استاد یوسفی ثبت شده است. معمولا ابتدا و انتهای حکایات در متن کتاب، نامشخص است که در این دفتر آن موارد تعیین شده است. ضمناً حکایات در متن کتاب عنوانی ندارند که برای راحتی کار خواننده، بر اساس محتوای حکایات، به هر یک عنوانی داده شده است. ویرایش متن و رعایت سجاوندی و تعیین حرکات لغات برای خوانش راحت‌تر متن انجام شده است. معنی لغات دشوار در پانویس آمده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات