عمان سامانی، نورالله بن عبدالله
| نام | نورالله بن عبدالله عمان سامانی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | میرزا عبدالله |
| متولد | 1258ق |
| محل تولد | سامان مرکز بخش لار چهارمحال بختیاری |
| رحلت | 1322ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | گنجينه اسرار عمان ساماني،غزليات وحدت کرمانشاهي
گنجينه‌ي اسرار بهمراه بخشي از قصايد آن مرحوم |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02550AUTHORCODE |
میرزا نورالله بن عبدالله عمان سامانی (1258-1322ق)، ملقب به «تاج‌الشعراء» و متخلص به «عمان»، از شعرای پرآوازه آیینی در نیمه دوم سده 13 و اوایل سده 14 هجری است.
آثاری که از وی به یادگار مانده است عبارتند از: «گنجینة الأسرار»، «معراج‌نامه»، «محزن الدرر» و «دیوان اشعار».
ولادت
عمان سامانی به سال 1258ق، در سامان (مرکز بخش لار استان چهارمحال و بختیاری) به دنیا آمده و به سال 1322ق، در سن 64 سالگی در زادگاهش بدرود حیات گفته است[۱].
پدرش میرزا عبدالله متخلص به «ذره» و مؤلف جامع الأنساب، عمویش میرزا لطف‌الله متخلص به «دریا» و نیای او میرزا عبدالوهاب متخلص به «قطره» از شعرای مطرح اصفهان در عهد ناصری بشمار می‌رفتند و فرزندش محیط سامانی (1355-1290ق) نیز از شعرای سرشناس آن سامان بوده و لقب تاج‌الشعرایی پدر را پس از او به صواب‌دید اعضای انجمن ادبی اصفهان به خود اختصاص داده است[۲].
جنازه عمان سامانی در مسجد جامع زادگاهش به رسم امانت به خاک سپرده می‌شود و بعدها بر اساس وصیت او به نجف اشراف منتقل و در وادی‌السلام مدفون می‌شود[۳].
حیات ادبی
عمان سامانی از اعضای اصلی انجمن ابوالفقرای اصفهان بوده و تا سال 1286ق، در جلسات هفتگی این انجمن شرکت می‌کرده و در این ایام، شاعری 26 ساله بوده است. وی در قصیده انجمنیه خود از 14 نفر از شعرای بنام اصفهان که عضو انجمن ابوالفقراء بوده‌اند یاد کرده است؛ «ابوالفقراء»، «مسکین»، «پرتو»، «افسر»، «بقا»، «عنقا»، «آشفته»، «فرح»، «ساغر»، «پروین»، «دهقان»، «شعری» و «جوزا»[۴].
پس از درگذشت ابوالفقراء جلسات هفتگی انجمن ادبی در منزل ملک‌الشعراء (عنقا) تشکیل می‌شده و عمان سامانی نیز در آن شرکت می‌کرده است. معروف است وی قصیده معروف لامیه خود را در مدح امیر مؤمنان(ع) در ایامی که جلسات انجمن در منزل عنقا برگزار می‌شده، سروده است[۵].
آثاری که از وی به یادگار مانده است عبارتند از: «گنجینة الأسرار»، «معراج‌نامه»، «محزن الدرر» و «دیوان اشعار»[۶].
به روایت بازماندگان عمان، دیوان خطی او در خانواده ثقفی اصفهان موجود است و تاکنون به چاپ نرسیده است. «محزن الدرر» او نیز - که ظاهرا اثری تذکره‌گونه است - مجال چاپ و نشر نیافته است. «منظومه معراج‌نامه» عمان که تاکنون چندین بار تجدید چاپ شده، از نظر ساختار محکم لفظی و غنای محتوایی، قابل مقایسه با «گنجینة الأسرار» نیست و حاصل طبع‌آزمایی‌های اولیه و شاید اولین تجربه مثنوی‌سرایی وی در این مقطع از سنین زندگی او باشد[۷].
شاید بتوان گفت «گنجینة الأسرار»، مهم‌ترین اثر عمان سامانی باشد. صرف نظر از تسامحات ادبی معدودی که عمان در این اثر جاودانه عاشورایی داشته، گنجینه او را باید به‌عنوان یک اثر فاخر و استثنایی در پیشینه شعر عاشورا تلقی کرد که مرور زمان نه‌تنها از جاذبه‌های کلامی و روحانی آن نکاسته، بلکه شاهد بالندگی و شکوفایی اعجاب‌برانگیز آن در طول سده اخیر بوده‌ایم که به‌تدریج بر میزان اقبال شیفتگان ادب عاشورا از این اثر ماندگار افزوده شده است[۸].
عمان سامانی را باید یک شاعر تمام‌عیار ولایی قلمداد کرد که عطش دیرپای خود را با زلال گوارای فرهنگ ارزشی آل الله(ع) فرومی‌نشاند و با سلوک بی‌وقفه خود در طریق معرفت، مشاهدات روحانی خود را در خلوت کشف و شهود هنرمندانه به تصویر می‌کشد و هنگامی که اتصال باطنی او برای لحظاتی با عوالم ماورایی قطع می‌گردد، با پریشان‌گویی‌های خود از قبض موقتی که به سراغ او آمده، خبر می‌دهد و پس از برقراری ارتباط درونی، بی‌درنگ از حاشیه به متن می‌رود و دنباله مطلب را پی می‌گیرد و این همان فرق اساسی شعر «جوششی» از نوع «کوششی» آن است. بااینکه ابیات این منظومه‌ی حماسی عرفانی از 831 بیت تجاوز نمی‌کند، ولی به اقیانوس کران‌ناپیدایی می‌ماند که افق‌های دور از دسترس خود را با آبی آسمان پیونده داده باشد[۹].
پانويس
منابع مقاله
وابسته‌ها
گنجينة الأسرار عمان سامانی و غزلیات وحدت کرمانشاهی (گزیده آثار دو همزاد معنوی)