سوزنی سمرقندی، محمد بن علی
(وفات ۵۶۲ یا ۵۶۹ق)، از شاعران برجسته فارسیسرای قرن ششم هجری است که به دلیل مهارت در هجو و هزل شهرت یافت. وی در اواخر عمر از هجو توبه کرد و به سرودن اشعار عارفانه و اخلاقی روی آورد. دیوان اشعار او که شامل حدود دوازده هزار بیت است، منبع مهمی برای شناخت اوضاع اجتماعی و فرهنگی قرن ششم به شمار میرود.
| سوزنی سمرقندی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | محمد بن علی سمرقندی |
| نامهای دیگر | تاجالشعرا، حکیم سوزنی |
| لقب | تاجالشعرا |
| تخلص | سوزنی |
| نسب | منسوب به سلمان فارسی |
| نام پدر | مسعود |
| ولادت | حدود ۴۷۹-۴۸۲ قمری |
| محل تولد | سمرقند یا نسف (نخشب) |
| محل زندگی | سمرقند، بخارا، ماوراءالنهر |
| رحلت | ۵۶۲ یا ۵۶۹ قمری |
| مدفن | سمرقند |
| دین | اسلام |
| پیشه | شاعر |
| اطلاعات علمی | |
| معاصرین | |
| برخی آثار | |
ولادت
محمد بن علی سمرقندی، ملقب به تاجالشعرا و مشهور به سوزنی سمرقندی، در حدود سالهای ۴۷۹ تا ۴۸۲ قمری در سمرقند یا نسف (نخشب) واقع در نزدیکی سمرقند دیده به جهان گشود. پدرش "مسعود" از خواجگان ماوراءالنهر و خود اهل شعر و ادب بود. سوزنی در اشعارش، نسب خود را به سلمان فارسی میرساند.
تحصیلات
سوزنی در آغاز جوانی برای کسب دانش به بخارا سفر کرد و در آنجا به فراگیری علوم دینی، تفسیر، حدیث و دیگر دانشهای متداول زمان پرداخت. گفته شده به دلیل علاقه به شاگرد یک سوزنگر، مدتی به یادگیری این حرفه مشغول شد و سپس تخلص شعری خود را "سوزنی" برگزید..
فعالیتها
سوزنی از شاعران درباری دوره سلجوقی بود و پادشاهانی چون ارسلان خان محمد از آل افراسیاب، سلطان سنجر سلجوقی و آتسز خوارزمشاه را مدح گفت. وی با شاعران نامدار همعصر خود چون عمعق بخاری، سنایی، انوری، معزی، ادیب صابر و رشید سمرقندی ارتباط داشت و با برخی از آنان مجادلات و مهاجاتی داشته است. سوزنی در ابتدا به هجو و هزل شهرت داشت، اما در اواخر عمر ترک این شیوه گفت و به سرودن اشعار اخلاقی، عارفانه و مدیحههای مذهبی روی آورد. دیوان اشعار او شامل دوازده هزار بیت است که نیمی از آن (حدود شش هزار بیت) به هزل و هجو اختصاص دارد[۱].
وفات
سوزنی سمرقندی سرانجام در سال ۵۶۲ یا ۵۶۹ قمری در سمرقند درگذشت و در همان شهر به خاک سپرده شد.
آثار
- دیوان اشعار
- قصاید
- قطعات
- هزلیات
پانويس
- ↑ ر.ک: حقیقت، عبدالرفیع، ص209-210
منابع مقاله
حقیقت، عبدالرفیع، شاعران بزرگ ایران، از رودکی تا بهار، تهران، کومش، چاپ اول، 1381ش.