اسلامی ندوشن، محمدعلی

محمدعلی اسلامی ندوشن
محمدعلی اسلامی ندوشن
نام کامل	محمدعلی اسلامی ندوشن
نام‌های دیگر	م. دیده‌ور (امضای مستعار)
ولادت	۳ شهریور ۱۳۰۳
محل تولد	ندوشن، یزد، ایران، ایران
محل زندگی	ندوشن، یزد، تهران، پاریس، تورنتو
رحلت	۵ اردیبهشت ۱۴۰۱
مدفن	آرامگاه مشاهیر نیشابور
طول عمر	۹۷ سال
همسر	شیرین بیانی
فرزندان	مهران و رامین
خویشاوندان	شیرین بیانی (همسر)
دین	اسلام
پیشه	شاعر، نویسنده، منتقد، مترجم، پژوهشگر، حقوق‌دان
منصب	استاد دانشگاه تهران، قاضی دادگستری
اطلاعات علمی
درجه علمی	دکتری
دانشگاه	دانشگاه سوربن
علایق پژوهشی	ادبیات فارسی، فرهنگ و تاریخ ایران، شاهنامه، حقوق بین‌الملل
برخی آثار	باغ سبز عشق: گزیده مثنوی، همراه با تأملی در زندگی و اندیشه مولوی; سلامت در شاهنامه: بررسی ابعاد چهارگانه سلامت از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی در شاهنامه فردوسی; چهار سخنگوی وجدان ایران (فردوسی، مولوی، سعدی، حافظ); سیمای یک فرهنگ‌مدار: گفتگو با محمدعلی اسلامی ندوشن; برگریزان; سخن‌ها را بشنویم; ایران را از یاد نبریم; ذکر مناقب حقوق بشر در جهان سوم; شور زندگی (ترجمه); ابر زمانه و ابر زلف;
	v; t; e;

محمدعلی اسلامی ندوشن (۱۳۰۳-۱۴۰۱ش) شاعر، منتقد، نویسنده، مترجم، حقوق‌دان و پژوهش‌گر ایرانی بود. او دانش‌آموختهٔ حقوق بین‌الملل از دانشگاه سوربن فرانسه بود و پس از بازگشت به ایران، در آغاز قاضی دادگستری شد، اما پس از چندی به دعوت فضل‌الله رضا به دانشگاه تهران رفت. ندوشن از ۱۳۴۸ش تا دو سال پس از انقلاب ۱۳۵۷ش در دانشکده‌های حقوق و ادبیات دانشگاه تهران، حقوق و ادبیات تطبیقی تدریس می‌کرد. وی از پرکارترین ادیبان و پژوهش‌گران معاصر ایران بود و افزون بر تألیف، به ترجمهٔ آثار به فارسی پرداخت. از وی بیش از ۷۰ تألیف و ترجمه و صدها مقاله به‌جای مانده است.

ولادت

محمدعلی اسلامی ندوشن در سوم شهریور ماه سال ۱۳۰۳ خورشیدی در شهرستان ندوشن از توابع استان یزد در خانواده‌ای متوسط چشم به جهان گشود. پدرش خیلی زود درگذشت و او ناگزیر شد از همان دوران کودکی روی پای خود بایستد و مسئولیت زندگی را بر عهده بگیرد.^[۱]^[۲]

تحصیلات

تحصیلات ابتدایی را نخست در مدرسه ناصرخسرو ندوشن و سپس در مدرسه خان یزد گذراند. پس از آن به دبستان دینیاری رفت و تا کلاس سوم متوسطه را در دبیرستان ایرانشهر یزد تحصیل کرد. برای ادامه تحصیل در سال ۱۳۲۳ به تهران عزیمت کرد و دوره متوسطه را در دبیرستان البرز به پایان رساند. سپس وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد و موفق به دریافت لیسانس حقوق گردید.^[۳] برای تکمیل تحصیلات به اروپا رفت و پنج سال در فرانسه و انگلستان به تحصیل پرداخت. سرانجام با دفاع از پایان‌نامه خود تحت عنوان «کشور هند و قلمرو مشترک‌المنافع» موفق به دریافت دکترای حقوق بین‌الملل از دانشگاه سوربن فرانسه شد.^[۴]

فعالیت‌ها

اسلامی ندوشن پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۳۴، چند سال در سمت قاضی دادگستری خدمت کرد.^[۵] پس از ترک خدمت در دادگستری، به تدریس حقوق و ادبیات در دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌های عالی از جمله دانشگاه ملی، مدرسه عالی ادبیات، مدرسه عالی بازرگانی و مؤسسه علوم بانکی پرداخت. در سال ۱۳۴۸ به دعوت پروفسور فضل‌الله رضا به همکاری با دانشگاه تهران دعوت شد و به عنوان عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات مشغول به کار گردید.^[۶] او در دانشکده ادبیات، دروس نقد ادبی، ادبیات تطبیقی، فردوسی و شاهنامه و شاهکارهای ادبیات جهان را تدریس می‌کرد و در دانشکده حقوق نیز تاریخ تمدن و فرهنگ ایران را آموزش می‌داد. این همکاری تا سال ۱۳۵۹ که به انتخاب خود از دانشگاه تهران بازنشسته شد، ادامه داشت. اسلامی ندوشن علاوه بر تدریس، به تألیف و ترجمه آثار متعددی پرداخت که تعداد آنها به بیش از 5۰ کتاب و صدها مقاله در زمینه‌های ادبی، فرهنگی و اجتماعی می‌رسد. وی پایه‌گذار فصلنامه «هستی»^[۷] و مؤسس فرهنگ‌سرای فردوسی بود و در معرفی فرهنگ و ادبیات ایران کوشش‌های بسیاری نمود.^[۸] او برخی از آثارش را با امضای مستعار «م. دیده‌ور» منتشر می‌کرد و کتاب «ابر زمانه و ابر زلف» وی در سال ۱۳۴۲ به عنوان کتاب برگزیده سال انجمن کتاب انتخاب شد.

وفات

دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن سرانجام در پنجم اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۱ خورشیدی در سن ۹۷ سالگی به علت کهولت سن در شهر تورنتو، کانادا درگذشت.^[۹]^[۱۰] پیکر او پس از ۱۸ ماه، در ۲۸ آبان ۱۴۰۲ به ایران انتقال یافت و پس از مراسم تشییع در تهران و یزد، طبق وصیت خودش در دوم آذرماه ۱۴۰۲ در آرامگاه مشاهیر نیشابور، در جوار آرامگاه عطار و خیام، به خاک سپرده شد. وی در وصیت‌نامه‌اش امتیاز چاپ و تجدید چاپ کتاب‌هایش را به نهاد آرامگاه فردوسی واگذار کرده بود.